Girişimölçer (İnterferometre) Nedir
Girişimölçer (İnterferometre)
Girişimölçer ya da interferometre ışığın girişim özelliğinden faydalanılarak çok küçük mesafelerin ve maddelerinin kırılma indislerinin ölçümünde ve saydam cisimlerin yüzeylerinin düzgünlüğünün kontrolünde kullanılan bir ölçü aletidir.
Girişimölçer, girişim olayından yararlanarak ışık, radyo, ses vb. dalga boylarını; gazların kırılma indislerini (Rayleigh girişimölçeri); dalga boyu bilinen bir ışınım kullanarak küçük uzaklıkları ölçmeye ya da akustik ve radyoastronomide bir enerji kaynağının doğrultusunu saptamaya yarayan aygıttır. Enterferometre ya da interferometre de denir.
Girişimölçerlerde, gelen ışınım genellikle ikiye ayrılır ve her biri, uzunlukları son derece duyarlı biçimde ayarlanabilen ayrı ayrı yollardan geçirilerek bir girişim saçağı oluşturacak biçimde yeniden birleştirilir. En çok bilineni 1881’de geliştirilen Michelson girişimölçeridir. Dalga boylarını duyarlı biçimde ölçmek için Fabry-Perot girişimölçeri kullanılır. Bu aygıtta ışınım ince bir gümüş tabakasıyla kaplanmış paralel levhalar arasında birkaç kez yansıtıldıktan sonra yeniden birleştirilerek girişim oluşturulur.
Girişimölçerlerin çalışma ilkeleri şöyledir; Monokromatik (tek renkli) bir ışık kaynağından çıkan ışınlar, paralel demet haline getirilerek kısmi geçirgen bir levha üzerine düşürülürler. Bu levha, ışığı iki demete ayırır. Birinci demeti geçirerek bir paralel kaydırıcı lama gönderir. Kaydırıcıdan çıkan ışınlar, bir aynadan yansıtılarak tekrar kaydırıcıya düşürülür. Bu ışınlar kaydırıcıdan geçip tekrar kısmi yansıtıcı üzerine dönerler. Kısmi yansıtıcı bu sefer bu ışınları bir dürbüne gönderir. Kısmi geçirgen levhadan yansıtılan ikinci demet halindeki ışınlar ise, geçen ışınların yansıdıkları aynaya dik olan başka bir aynadan yansıyarak tekrar levhaya dönerler. Levhaya geçen ışınlar da dürbüne ulaşırlar. Aynaların levhaya uzaklıkları eşit alınarak, iki demet arasındaki yol farkı sıfır olacak şekilde ayarlanır. İkinci demetin yansıdığı ayna, levhaya dalga boyunun yarısı kadar yaklaştırılırsa yol farkı yine dalga boyu kadar olur ve yine yapıcı girişim yani dürbünde ışık gözlenir. Ayna, levhaya dalga boyunun dörtte biri kadar yaklaştırılırsa yol farkı dalga boyunun yarısına eşit olduğundan yok edici girişim olur ve dürbün içi karanlık olur. Ayna sürekli yaklaştırılırsa karanlık ve aydınlık görünüm birbirini takip eder. Kararma sayısı, aynanın yaklaşma miktarını, dalga boyuna bağlı olarak verir. Bu durumda ayna, mikrometre olarak kullanılır. Girişimölçerlerde lazer ışınları kullanılarak ölçümler daha da duyarlılaştırılmıştır.
Vikipedi
