Lenfödem hastalığına sülük tedavisi iyi gelir mi?
Lenfödem nedir?
Cilt yüzeyine yakın pek çok kılcal kan damarları deri altına sürekli su ve protein sızdırır. Bu sıvının cilt altından toplanması Lenf kanallarının görevidir. Lenf kanalları cilt altından topladığı su ve proteinden oluşan “lenf” sıvısı içerir. Lenf sıvısı cilt yüzeyine çok yakın lenf kanallarına sızarak hareket eder.
Lenf kanallarından akan lenf sıvısı yoluna devam ederken daha derinlerde yer alan geniş lenf kanallarına dökülür, bunlara koltuk altı ve kasıkları örnek verebiliriz. Lenf sıvısı, lenf nödülleri ve bazı guddeler tarafından filtere edilerek bedenin daha geniş toplar damarlarına akar. Cilt altında biriken ve lenf kanalları ile toplanarak filtre edilen bu su ağırlıklı sıvı idrar yoluyla bedenden atılır.
Protein ve su dokular arasında birikerek ödem oluşturur. Ödem, lenf kanallarının yetersiz olduğu durumlarda, lenf kanallarını tıkanması veya tahribatında ya da bir hastalıkta meydana gelebilir. Oluşan bu ödeme “lenfödem” adı verilir. Sıklıkla bacaklar ve kollarda görülse de bedenin herhangi bir bölgesinde oluşabilir. Kol veya bacakta ödem oluşumu, sıkılık hissi, ağırlık ve ağrıdan dolayı çok rahatsız edebilir. Yüzeysel dokuda da infeksiyon oluşumuna rastlanabilir (selülit). Uzun süreli bir ödem, kol veya bacakta katılaşma ile hareketsizlik oluşturabilir. Lenf kanalları, yaralanma, infeksiyon, ameliyat veya radyoterapiden dolayı hasar görebilir.
Kanser esnasında ya da tedavi sonrasında da ödem oluşabilir. Bazı kişilerin lenf kanalları doğuştan yetersiz olabilir ve lenf sıvısı gerektiği gibi toplanamadığından ödem oluşabilir.
Lenfödem tedavi edilebilir mi?
Lenf kanallarında meydana gelen hasar onarılamayabilir bu nedenle lenf ödem sadece kontrol altına alınabilir. Tedavinin amacı lenf sıvısının akışını sağlamak ve ödem oluşan bölgenin uzun süreli kontrolünü sağlamaktır. Lenfödem tedavisi, cilt bakımı, elastik manşet ve çorap kullanımı, egzersiz ve masajdan oluşur. Lenfödem kronik (uzun süreli) bir durumdur. Yapılan uygulamalar ödemin nedenini ortadan kaldırmadığı için ödem oluşumu tekrarlanır. Bu durumda manşet ve çorap kullanımı sürekli önerilen destek uygulamadır.
İlk yapmam gereken nedir?
Her zaman doktorunuzun tavsiyeleri doğrultusunda hareket ediniz.
Aşağıda oluşan durumlarda hemen doktorunuza danışarak tedavi yöntemlerine başvurunuz.
leabul1eKol veya bacağınızda ani şişkinlik oluşumu (sıcak, kızarık ve ağrılı)
leabul1eDamar zayıflamasından kaynaklanan şişkinlik
leabul1eKalp rahatsızlığından oluşan şişkinlik
leabul1eAmeliyat sonrası 1-2 hafta içinde oluşan şişkinlik
leabul1eKol veya bacağınızda damar tıkanıklığı tedavisi görüyorsanız
Uygulanan tedavi nedir?
Lenfödem tedavisi günlük uygulanması gereken birçok yöntemden oluşur.
Cilt bakımı tedavinin en önemli adımlarındandır. Ödem oluşumu ile cilt infeksiyonlara daha duyarlıdır, çatlayan ve kuruyan cilt mikroplara davet niteliği taşır.
Manşet ve kompres bandajlarınız tüm gün ödem oluşumunu azaltmak için kullanılmalıdır, akşam yatarken çıkarılabilir.
Kol veya bacağınızı doğru pozisyonda tutmanız lenf akımınıa destek olur.
Egzersiz – Hareket
Lenf drenaj masajı ile lenf akımı desteklenir ve ödemle oluşan şişkinlik azaltılabilir.
Unutmayalım ki bu yöntemlerin hepsi uygulanmalıdır sadece tek yönlü bir uygulama fayda sağlamayacaktır.
Cilt Bakımı
Cildinizi temiz tutunuz ve mutlaka her banyodan sonra ve gün içinde güçlü nemlendiren bir krem kullanınınz. Uzun zamandır oluşan şişkinlik ciltte sertleşme ve kalınlaşma meydana getirebilir böyle durumlarda doktorunuzun tavsiyesi ile daha etkili kremler kullanabilirsiniz.
Aşağıdaki listede cildinizi korumak için bazı noktalara dikkat edebilirsiniz.
leabul1eBulaşık – çamaşır yıkama veya bahçe ile uğraşırken mutlaka eldiven kullanın.
leabul1eEn ufak sıyrık veya kesikte hemen yarayı iyi temizleyin ve mikrop kırıcı ile cildinizi koruyun. Kızarma ve şişmede hemen doktorunuza başvurun.
leabul1eŞişmiş kol veya bacağınızı güneş ve güneş yanığından koruyun.
leabul1eKol veya bacaklarınızı iyi kurulayın özellikle parmak aralarını nemli bırakmayın. Mantardan kendizi koruyun.
leabul1eTırnaklarınızı keserken tırnak makası kullanın. Kendinize ait bir makasınız olsun.
leabul1eDikiş dikerken yüksük kullanın.
leabul1eŞiş olan kolunuzdan tansiyon ölçtürmeyin ve kan aldırmayın (iğne yaptırmayın).
Lenfödem için “manşet” ve “çorap”
leabul1eManşet ve çoraplar, lenf sıvısının birikiminden oluşan şişliği engeller ve kaslara destek olur.
leabul1eEtkin bir kullanım için manşet veya çorabın:
leabul1eBasıncı güçlü olmalı.
leabul1eKolların veya bacakların el ve ayak kısımlarında basınç daha fazla yukarı doğru daha hafif olmalıdır, böylece lens sıvısı yukarı doğru akmaya teşvik edilir.
leabul1eSıkı ancak rahat olmalıdır.
leabul1eUygun bandajın seçimi bir uzman tarafından ölçü alınarak tespit edilmelidir.
Manşet veya çorap giyerken dikkat edilecek noktalar
Manşet veya çorabı sabah giymeyi tercih edebilirsiniz çünkü şişlik sabah daha az olacaktır. Banyo sonrası hemen manşet veya çorap giymeyin, nemli cilt giyimi zorlaştırır. Manşet veya çorap giymeden hafif bir pudra ile cildinizi kayganlaştırabilirsiniz.
Dikkat!
leabul1eGiydiğiniz manşet veya çorabın şekli kol veya bacağınıza eşit olarak oturdu mu? Tam olarak oturtmak basıncın eşit olarak dağılımını sağlar.
leabul1eManşet veya çorapta kırışıklık veya birikme var mı? Var ise bu bölgede elastik bir bant gibi sıkacak ve sıvı birikimine neden olacaktır.
leabul1eManşet veya çorap çok sıkıyor mu? Güçlü ve destek veren bir sıkılıkta olmalıdır ancak ağrı oluşumu ve parmaklarınızın renk değiştirmesi (morarma) çok sıkı anlamına gelir. Kol veya bacağınızda hareketsizlikten meydana gelen bir ağrı olursa manşet veya çorabı çıkartmaktansa hareket etmeniz ve egzersiz yapmanız daha yararlı olacaktır. Sıvı birikimi ile oluşan şişkinlik bu tür rahatsızlıklar verebilir, hareket ve egzersizlerinizi oturtursanız bu şikayetleriniz azalacaktır.
leabul1eManşet veya çorabınız çok mu bol? O zaman görevini yapamayacaktır. Kol veya bacağınıza iyi oturması önemlidir.
leabul1eUnutmalalım ki manşetler 3-4 ay çoraplar ise 6 ay dayanır ve bu süreden sonra esnemeye başlayarak fonksiyonunu yitirir.
leabul1eManşet veya çorabın ucu uzun gelirse yuvarlamayın bu durumda da sıvı birikimi olur ve şişme başlar. Kol veya bacağınıza göre maşet veya çorabı eşit dağıtarak boyunu ayarlayabilirsiniz.
Pozisyon ve Hareket
leabul1eŞişkinlik oluşumunda yer çekiminin çok büyük bir etkisi vardır. Uzun süre hareketsiz oturduğumuzda yer çekimi ile kol veya bacağımızda sıvı aşağı doğru çekilir. Hareket etmeye başladığımızda kaslarımız yer çekimine karşı bir pompa görevi görerek sıvıyı yukarı doğru itmeye başlar. Lenf sıvısının akımı için hareket şarttır.
leabul1eOtururken, pozisyonunuzu yer çekiminden faydalanarak lenf sıvısın kolay akımını sağlayabiilirsiniz. Bacaklarınızda şişlik varsa bacaklarınızı kalçalarınızdan daha yüksek bir yere yükseltebilirsiniz, mutlaka tüm bacağınızı desteklemeyi unutmayın. Sadece ayaklardan destek almak dizlerinize çok yük bindirecektir.
leabul1eUzun süre ayakta kalmanız gerekiyorsa sık sık parmak uçlarına yükselip alçalın böylece alt bacak kaslarınız lenf sıvısının akımına destek olacaktır.
leabul1eKolunuzda şişkinlik varsa oturduğunuzda kolunuzu düz, dirsekten kırmadan ve olabildiğince yüksek tutmanız fayda sağlar. Kucağınıza kolunuzu koymayın.
leabul1eYürüyüşe çıktığınızda kolunuzu hareket ettirerek aşağı doğru çekilmeye çalışan lenf sıvısına engel olabilirsiniz.
leabul1eŞiş olan kol veya bacağınız yorulur ve sancırsa biraz dinlendirin. Hareket ve egzersizi dengeli yapmanız gerekir yoksa kol veya bacağınızı yorarak rahatsız olabilirsiniz.
Egzersiz
Lenf sıvısının akışı için egzersizin çok büyük önemi vardır, bunu da kasların hareketi sağlar.
Aşırı egzersizde kan hacmiyle birlikte lenf sıvısının çoğalmasına neden olur. Egzersizi ne az nede çok yaparak lenf sıvısının birikmesine neden olmayın. Günlük hafif egzersizler yaparak, kol veya bacağınızı normal kullanmanız çok fayda sağlayacaktır . Ara verdikten sonra yoğun bir egzersiz yapmak doğru değildir. Şiş kolla ağır bir şey taşımak, ağır kaldırmak, itmek veya çekmekten uzak durun. Yürüyüş ve bisiklet en faydalı egzersizlerdir. Şişen kol veya bacağı uzun süre kullanmamak eklem sorunları yaratacaktır omuz veya dizlerde bu durum sıkça görülür.
Önemli : Egzersizi her zaman manşet veya çorabınızla yapmanız kaslara ve lenf sıvısına destek olacaktır.
Manuel Lenf Drenaj Masajı
Lenf drenaj masajı, özellikle lenfödem tedavisinde en önemli uygulamadır. Son derece hafif, monoton, yavaş, ritmik ve cilt yüzeyine yapılan bir masajdır. Lenf sıvısının akışını hızlandırır ve şişkinliği en aza indirerek rahatlık sağlar.
Ağrı ve Rahatsızlık
Şişkinlik çok rahatsız eden bir sıkıntıdır, kol veya bacakta gerginlik, ağırlık hissi pek keyifli değildir. Bazen derin bir sızı hissedilebilir. Aşağıda belirtilen durumlar şişlikte meydana gelen sıkıntılar değildir bu durumda mutlaka doktorunuza başvurmanızı öneririz.
leabul1eŞişen kol vey bacakta hissizlik ve iğnelenme leabul1eKeskin, şiddetli ağrı leabul1eYanma veya aşırı hassasiyet leabul1eZayıflık veya tutmakta zorlanma Genel Tavsiyeler
Sıkı kıyafetler lenf sıvısının akımını kısıtlar. Dikkat etmeniz gerekenler; sütyen, iç çamaşırı, çoraplar, buluz veya ceket kolları ve sıkı kemerler.
Ayaklarınız şiş ise mutlaka alçak topuklu ayakkabılar giyiniz.
Sıcak hava şişkinliği arttırır. Kan damarları bedeni soğutmak için genişlerken dokular arasına daha çok sıvı kaçarak şişlik meydana gelir. Manşet ve çorabınızı sıcakta giymek istemeyebilirsiniz ancak en çok ihtiyacınız olan zaman sıcaklardır.
Uzun uçuşlar şişkinliği arttırır mutlaka her fırsatta egzersiz yapmanız önerilir.
Tam olarak bilinmemesine rağmen kilo fazlalığı tedaviyi zorlaştırır. Kilonuzu kontrol altına almak tedaviye çok destek olacaktır.
