Rüçhan Hakkı Nedir? ( Pre-emptive Right )
Rüçhan Hakkı : Ortaklıkların bedelli sermaye artırımlarına mevcut ortakların öncelikle katılma hakkıdır. Sözkonusu hak, hisse senedine bağlı “Yeni Pay Alma Kuponları”karşılığında ve ayrıca hisse senedi ibrazına gerek kalmaksızın kullandırılır.
Bedelli sermaye artırımına öncelikli katılma hakkı imkb rüchan hakkı pazarında satılıp öncelik devredilebilir.kullanılmayan haklar birincil piyasada satışa sunulur, bu satıştan artan paylar şirket esas sermaye sisteminde ise artan payları almayı taahüt eden yüklenici kurum tarafından alınır ki bu yüklenici kurum genelde şirketin kendisi olur, kayıtlı sermaye sisteminde ise iptal edilir.
Eğer hisse senedinin imkb’deki işlem fiyatı 1 ytl’nin üzerindeyse rüçhan haklarını kullanmak karlıdır, 1’in altındaysa zarardır. zaten 1’in altında kaldığı zaman herkes satıyor, sattıkça fiyat düşüyor ve neredeyse 0’a geliyor. nedir bu mantık? örnekle açıklayalım.
Elinizde akbnk (akbank) hissesine ait 1000 adet rüçhan kuponu var. bu şu anlama geliyor,( not:borsada her 1 adet hissenin değeri nominal fiyatı 1 ytldir), siz 1000 adet rüçhan hakkı karşılığı1000 ytl yatırarak 1000 adet akbnk hissesi alacaksınız, sonra bu 1000 adet hisseyi borsada satacaksınız, mesela şu anda akbnk 5 ytl fiyatından işlem görüyor. siz 1000 lot satarak 5000 ytl kazanmış olacaksınız. eğer akbnk’ın fiyatı 1’in altında olsaydı, mesela 0,7 lira olsaydı 1000 lotu satarak 700 ytl kazanmış olacaktınız ki zaten ondan önce 1000 ytl yatırdığınızı düşünürseniz kafadan 300 ytl zarar yazmış oluyorsunuz.
Bu çok basit bir hesap oldu. gerçek işlemler bundan çok daha karmaşık oluyor. çünkü hisse bölündükten sonra kağıdın fiyatına bağlı olarak rüçhan kuponları da değer kazanıyor veya kaybediyor. yukardaki akbank hissesi örneğini tekrar ele alacak olursak, piyasa fiyatı 5 ytl olduğu durumda rüçhan kuponları da 4 ytl değerine yaklaşıyor, bu durumda yatırımcılar 1000 ytl daha yatırıp 10 gün sonra 5000 ytl alacaklarına direkt rüçhanları satıp 4000 ytlyi cebe indirmeyi daha karlı buluyorlar. ancak, akbank gibi temeli sağlam kağıtlarda satmayıp, rüçhan haklarını kullanıp, parayı yatırıp bir süre beklemek çok daha avantajlıdır. çünkü bu tip sağlam hisseler bölündükten sonra bir süre yerlerinde sayar, sonra yükseliş trendi yakalarlar. örneğimizdeki 5 ytl akbank fiyatı daha yukarlara doğru tırmanır.
