Saltanatın Kaldırılmasının Sebep ve Sonuçları
Saltanatın Kaldırılması veya Padişahlığın Kaldırılması, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 1 Kasım 1922’de kabul ettiği “Osmanlı İmparatorluğunun münkariz olduğuna dair” 308 numaralı kararname ile gerçekleşmiştir. Kararname, ilga hükmünü geriye yürüterek “İstanbul’daki şekl-i hükümetin 16 Mart [1920]’ de tarihe intikal ettiğini” bildirmiştir. Aynı gün alınan bir başka Meclis kararıyla 1 ve 2 Kasım günleri milli bayram ilan edilmiştir.
Kararnamenin ilanından sonra sadrazam Tevfik Paşa başkanlığında 4 Kasım günü son toplantısını yapan Osmanlı hükümeti istifasını padişaha sunmuştur. 5 Kasım’da Ankara hükümetinin İstanbul’daki temsilcisi Refet Paşa (Bele) tüm bakanlık müsteşarlarını Divanyolu’ndaki Şark Mahfili’nde toplayarak her türlü faaliyete son vermelerini tebliğ etmiştir. 7 Kasım’da Babıali’deki başbakanlık dairesi resmen boşaltılmış ve Osmanlı Devleti’nin resmi gazetesi olan Takvim-i Vekayi’nin yayınına son verilmiştir.
Şeklen “halife” ünvanını koruyan VI. Mehmet Vahidettin 10 Kasım’da son Cuma selamlığına katılmış, ancak yaşamına ve özgürlüğüne yönelik tehditleri gerekçe göstererek 17 Kasım sabahı Boğaziçi’nde demirli bulunan İngiliz zırhlısı Malaya’ya sığınmıştır. Bunun üzerine 19 Kasım’da TBMM, veliaht Abdülmecit Efendi’yi halife ilan etmiştir. 3 Mart 1924’te çıkarılan bir kanunla halifelik de lağvedilmiş ve tüm Osmanlı hanedanı mensupları yurt dışına çıkarılmıştır.
Saltanatın Kaldırılmasının sebepleri:
1. 3 Nisan 1920’de açılan meclisle yeni bir devletin temelleri atılmıştı. Buna göre hakimiyet kayıtsız şartsız millete aitti;oysa saltanat tek kişinin hakimiyetine dayanıyordu.
2. 20 Ocak 1921’de kabul edilen ilk anayasada da hakimiyetin millete ait olduğu belirtilmişti.
3. Padişah ve İstanbul Hükümetinin Milli Mücadelede hiç katkıları yoktu; tam tersi aleyhine çalışmışlardı.Milli Mücadele hareketine girişenleri vatan haini ilan etmiş hatta idama mahküm etmişlerdi.Ayrıca TBMM’ye karşı çıkan ayaklanmaları desteklemiş ve Sevr’i imzalamıştı.
4. İtilaf devletleri,çift başlı yönetimden sürekli yararlanmak istiyorlardı.Daha önce Londra Konferansına hem İstanbul Hükümeti hem de TBMM çağrılmıştı.Şimdi bir kez daha Lozan Konferansında aynı sahne oynanmaktaydı.Bunun üzerine TBMM,İstanbul Hükümeti’nin Lozan’a katılmasını engellemek için 1 Kasım 1922’de Saltanatı kaldırma kararı aldı.
Halifelik aynı anda kaldırılmamıştı çünkü;halkta büyük bir tepki oluşabilirdi,ayrıca İngilizler bu kurumu kendi sömürgeleri için kullanabilirdi.
4 Kasım 1922’de son Sadrazam Tevfik Paşa istifa etti.
Son padişah Vahdettin ,hayatından endişe ettiği için İngilizlere ait Malaya zırhlısıyla,17 Kasım 1922’de önce Malta adasına,oradan Mekke’ye,oradan da ömrünün geri kalan kısmını geçireceği San Remo’ya gitti(İtalya).
18 Kasım 1922’de hanedan soyundan Abdülmecit Efendi halife ilan edildi(Son Osmanlı dolayısıyla İslam halifesi)
Saltanatın Kaldırılmasının Sonuçları:
a) Saltanatın kaldırılması milli mücadele döneminde yapılan tek inkılap hareketidir.Böylece Osmanlı Devleti hukuken sona erdi.
b) Altı asırdan fazla süren Osmanlı saltanatı sona erdi.
c) Milli egemenlik ve cumhuriyet yönetiminin önünden önemli bir engel kalktı.
d) Laik devlet düzenine geçişin ilk basamağı oldu.İnkılapların önü açıldı.
e) İki başlı yönetime son verildi güç tamamen TBMM’nin eline geçti.Lozan Antlaşmasına katılmamak için önünde bir engel kalmadı
