SI birim sistemi nedir?
Türetilen Birimler
Aralarında tanımlı ilişkiler olan bir fiziksel nicelik kümesinde, seçilmiş temel niceliklerden türetilebilen niceliklere türetilen nicelikler denmektedir.
Seçilmiş yedi temel niceliğe karşılık gelen yedi temel birimi esas alan SI birim sisteminde; temel niceliklerden türetilebilen diğer niceliklerin birimleri ikinci grup birimleri oluşturur ve türetilen birimler olarak isimlendirilir. Türetilen birimler ve sembolleri; nicelikler arasındaki matematik ilişkiler kullanılarak, sadece çarpma ve bölme işlemleri yardımıyla temel birimlerin ve sembollerinin tam kuvetlerinden elde edililir. Örnek: Alan ölçüsü birimi metre kare, uzunluk birimi metre’ nin ikinci kuvveti olup sembolü m2 dir; Hız birimi metre bölü saniye, uzunluk ve zaman birimlerinden türetilmiş olup sembolü m/s dir.
Bazı türetilen birimler doğrudan temel birimlerle isimlendirilir. Temel birimlerle anılan türetilen birimlerden bazı örnekler Tablo 2 de verilmiştir.
.
Türetilmiş birimler için SI temel birimleri yerine özel isim ve sembollerin kullanılması daha anlaşılır ve pratiktir. Örnek: elektrik direncini (kg· m2)/(A2·s3) birimi yerine ohm; molar entropiyi (kg· m2)/(s2·mol·K) birimi yerine joule/(mole·kelvin)olarak ifade edebiliriz.
Birden fazla fiziksel büyüklük aynı birimle ifade edilebilmektedir. Bu sebeple kullanılan birimin ismi, ölçülen büyüklüğü tanımlamada herzaman yeterli olmayabilir. Örnek: J/K birimi ısı sığası için olduğu gibi aynı zamanda entropi için; V birimi gerilim farkı için olduğu gibi aynı zamanda elektromotor kuvvet için ölçü birimi olarak kullanılmaktadır.
Temel birimler ile özel isim ve sembolleri olan birimlerden, farklı kombinasyonlar kullanarak birçok türetilmiş birim elde edilebilir. Temel birimlerle ifadesi aynı olmasına rağmen bu farklı kombinasyonlar pratikte değişik büyüklükleri ifade etmekte kullanılmaktadır. Örnek: Herikisi de temel birimler cinsinden kg·m2/s2 ile ifade edilse de, kuvvet momenti için N·m; enerji için joule birimi tercih edilir. Benzer şekilde, herikisi de temel birimler cinsinden 1/s ile ifade edilse de, frekans için hertz; activite için becquerel birimi kullanılmaktadır.
SI birim sisteminde, terodinamik sıcaklık ölçüsü ( T ) olarak; mutlak sıfır sıcaklığı 0 K e karşılık gelen kelvin birimi kullanılmaktadır. Buna ilaveten, günlük kullanımda, sıcaklık farkı veya sıcaklık aralığı ölçüsü olarak geleneksel metrik birim derece Celsius (°C), eski ismiyle derece santigrad da kullanılmaktadır. Tanım gereği Celsius sıcaklığı; c = T – T0 (T0=273,15 kelvin) ve; Δc = ΔT dir.Dolayısıyla belirli bir sıcaklık farkı veya sıcaklık aralığı için her iki birimin de sayısal değeri birbirine eşitir. Örnek: Suyun kaynama noktası ile donma noktası arasındaki sıcaklık farkı, Δc = 100 K = ΔT = 100 °C dir.
