Yapısına göre sözcükler kaça ayrılır?
Yapısına göre sözcükler; Basit • Türemiş • Birleşik olmak üzere üçe ayrılır.
Basit sözcük, Türkçe’de asla yapım eki almamış sözcüktür. Yalındır ve başka bir sözcük ek almadıkça türeyemez. Yalnızca çekim eki alırlar, ama zaten bu ekler de kelimenin anlamını değiştirmez.
Kalem, süt, göz, kâğıt, halı ve sandalye basit sözcüklere örnektir.
Türemiş sözcük, ad ve eylem köklerine yapım ekleri getirilerek türetilen kelimelerdir. İkiye ayrılır:
İsimden türeyenler: İsimlere yapım ekleri getirilerek yapılan kelimelerdir.
Örnek: tuz-lu, demir-ci, odun-luk, akıl-sız-lık…
Fiilden türeyenler: Fiillere yapım ekleri getirilerek yapılan kelimelerdir.
Örnek: sev-gi, sar-gı, bak-ım, yat-ır
Birleşik kelime, dilde yeni bir kavramı karşılamak amacıyla iki veya daha çok kelimenin kaynaşarak oluşturduğu kelimelerdir. Bu söz öbeklerini oluşturan kelimeler ses düşmesi, ses türemesi, sözcük türü kayması veya anlam kayması açısından aralarına ek giremeyecek kadar kalıplaşmıştır.
Belirtisiz isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, birleşik fiiller, ikilemeler, kalıplaşmış çekimli fiillerden oluşmuş ifadeler yeni bir kavramı karşılıyorsa bileşik sözcük olurlar.
Birleşik sözcüklerin yazımı
Birleşik kelimeler en az iki sözcükten oluşur.Kelimelerden en az biri anlamını kaybetmişse veya kelimeler birleştiğinde ses düşmesi veya ses türemesine uğramışsa bitişik yazılırlar. Örneğin: yalıçapkını, affetmek, azletmek, sivrisinek, açıkgöz, hanımeli, alıvermek, vb.
