Bankaların kuruluş evreleri nelerdir?
Bankaların Kuruluş ve Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik[1]
(27 Haziran 2001 tarih ve 24445 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.)
(Resmi Gazete’nin 1 Kasım 2006 tarih 26333 sayılı nüshasında yayımlanan Yönetmelik ile yürürlükten kaldırılmıştır.)
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç ve Kapsam
Madde 1- 1. Bu Yönetmeliğin amacı, bankaların kuruluş ve faaliyetlerine ilişkin esas ve usullerin düzenlenmesidir.
2. Bu Yönetmelik hükümleri;
a) Bankaların özkaynakları,
b) Türkiye’de banka kurulması ve yurtdışında kurulu bankaların Türkiye’de ilk şubelerini açmaları ile ilgili kuruluş ve faaliyet izinlerinin verilmesi,
c) Türkiye’de kurulmuş veya kurulacak bankaların sermayelerindeki dolaylı pay sahipliklerinin tespiti,
d) Hisse devri için yapılacak izin başvurusu,
e) Türkiye’de faaliyette bulunan bankaların yurtiçinde ve yurtdışında şube açmaları, yurtdışında temsilcilik açmaları, ortaklık kurmaları ve kurulmuş ortaklıklara katılmaları,
f) Yurtdışında kurulu bankaların Türkiye’de temsilcilik açmaları,
g) Genel müdür ve yardımcılıklarına atanacakların bildirimi,
h) Yemin ve mal bildirimi,
i) Kredi komitesinin oluşumu ve kredi açma yetkisinin devri,
j) Bir gerçek veya tüzel kişiye doğrudan veya dolaylı olarak verilebilecek azami kredi miktarının belirlenmesinde esas alınacak “dolaylı kredi” tanımı,
k) Kredi sınırlarının hesabında gayrinakdi krediler ile vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile benzeri diğer sözleşmelerin dikkate alınma oranları ile ortaklık paylarının dikkate alınma esasları,
l) Kredi sınırlarının konsolide esasa göre hesaplanması ve uygulanması,
m) Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) üyesi ülkeler ile diğer yabancı ülkelerin merkezi yönetimleri, merkez bankaları ve kredi kurumları ile yapılan işlemler veya bunlarca çıkarılan ya da ödenmesi garanti edilen bono, tahvil ve benzeri sermaye piyasası araçları ve verilen diğer garantiler karşılığı yapılan işlemlerin kredi sınırlarının hesabında dikkate alınma oranları,
n) Bankaların kendi aralarındaki, kredi sınırlamalarına tabi olmayan işlemler,
o) Açılacak krediler ve verilecek kefalet ya da teminatlar için hesap durumu alınması, alınacak hesap durumu belgesi ve eki bilanço ile kâr ve zarar cetvellerinin denetlenmesi,
p) Alacaklardan dolayı edinilmek zorunda kalınan emtia ile gayrimenkullerin elden çıkarılması,
r) Bankaların hesap ve kayıt düzeni, mali tablolarının yayımlanması ve ilgili mercilere bildirilmesi,
s) Bankaların basılı ve külçe altın dışında alım ve satımını yapabilecekleri kıymetli madenler,
t) Banka mensuplarına kredi kartı verilmek suretiyle kullandırılacak krediler,
u) Zamanaşımına uğrayan mevduat, emanet ve alacakların Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna gelir kaydedilmesi,
v) İştirak tutarlarının 4389 sayılı Bankalar Kanununu hükümlerine uygun hale getirilmesi
ile ilgili esas ve usulleri kapsar.
Hukuki Dayanak
Madde 2- Bu Yönetmelik, Kanunun 2 nci maddesi, 3 üncü maddesinin (11) numaralı fıkrası, 7 nci maddesinin (1), (4) ve (5) numaralı fıkraları, 8 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (a) ve (c) bentleri, 9 uncu maddesinin numaralı fıkrası ve (1) numaralı fıkrasının (b) ve (c) bentleri ile (3) numaralı fıkrasının (a) bendi, 10 uncu maddesinin (4) numaralı fıkrası, 11 inci maddesinin (3), (4) (5) ve (11) numaralı fıkraları ile ve (9) numaralı fıkralarının (c) bentleri, 12 nci maddesinin (1) numaralı fıkrasının (d) bendi ile (2) numaralı fıkrası, 13 üncü maddesinin (5) numaralı fıkrası ile (1) numaralı fıkrasının (a) bendi ve geçici 2 nci maddesinin (h) bendi uyarınca düzenlenmiştir.
Kısaltmalar
Madde 3- Bu Yönetmelikte geçen;
Kanun; 4389 sayılı Bankalar Kanununu,
Kurum; Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunu,
Kurul; Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunu,
Fon; Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunu,
ifade eder.
Özkaynak ve Konsolide Özkaynak
Madde 4- Özkaynak, ay sonları itibarıyla hesaplanmak üzere, bankaların ana sermaye ve katkı sermayeleri toplamından, sermayeden indirilen değerlerin düşülmesi sonucu bulunacak tutarı ifade eder.
Ana sermaye; ödenmiş sermaye, kanuni, ihtiyari ve fevkalade yedek akçeler, vergi karşılığından sonraki dönem kârı ve geçmiş yıllar kârı toplamından oluşur. Ana sermayenin hesaplanmasında, bankaların dönem zararı ile geçmiş yıllar zararı toplamı indirim kalemi olarak dikkate alınır.
Katkı sermaye; genel kredi karşılığı, banka sabit kıymet yeniden değerleme fonu, iştirakler ve bağlı ortaklıklar ile sermayelerine katılınan diğer ortaklıklar sabit kıymet yeniden değerleme karşılığı, alınan sermaye benzeri krediler, muhtemel riskler için ayrılan serbest karşılıklar ve menkul değerler değer artış fonu toplamından oluşur.
Bankalar özkaynaklarının, Aralık ayı hariç olmak üzere, ay sonları itibarıyla hesaplanmasında, aktiflerindeki sabit kıymetler için Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından 1987 yılı baz alınarak açıklanan toptan eşya fiyatları genel endeksinin aylık dönemler itibarıyla hesap edilen oransal değişimlerinin yüzde on eksiğini esas alarak yeniden değerleme yapabilir ve bulunacak tutara katkı sermaye içinde yer verebilirler.
Genel kredi karşılığı tutarı, katkı sermaye toplamına dahil edilir[1]. Muhtemel riskler için ayrılan serbest karşılıkların toplam tutarının, ana sermayenin yüzde yirmibeşini aşan kısmı, katkı sermaye hesaplamasına dahil edilmez.
Katkı sermayenin ana sermayenin yüzde yüzünden fazla olan kısmı, özkaynak hesabında dikkate alınmaz.
Kurumun uygun görüşünün alınması kaydıyla, bankalarca sağlanan ve kalan vadesi beş yıl ve daha uzun olan sermaye benzeri kredilere katkı sermaye içinde yer verilir. Sermaye benzeri kredilerin, ana sermayenin yüzde ellisini aşan bölümü katkı sermaye hesabına dahil edilmez. Sermaye benzeri krediler;
a) Başlangıç vadesi en az beş yıl olan ve bu süre içerisinde geri ödeme opsiyonu bulunmayan,[2]
b) Bankanın tasfiyesi halinde, hisse senetlerinden bir önce, diğer tüm borçlardan sonra ödenmesi kredi verenlerce kabul edilen,
c) Defaten kullandırılan ve herhangi bir şekil ve surette doğrudan ya da dolaylı olarak teminata bağlanmamış, hiç bir türev işlem ve sözleşmeyle ilişkilendirilmemiş, başka kişilere temlik edilemeyeceği yazılı olarak belirlenmiş,
d) Bankanın doğrudan ya da dolaylı iştirakleri dışındaki kişilerden sağlanan
kredilerdir.
Kullanılacak sermaye benzeri kredilere ilişkin yapılacak sözleşmelerde (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen koşulların, faiz ve diğer masraflar hariç ana para geri ödemesinin beş yıldan önce yapılamayacağının, sözleşme dönemi boyunca vadeden önce geri ödeme opsiyonunun bir kereden fazla tanınamayacağının ve bu opsiyonun kullanılabileceği tarihin açıkça hükme bağlanmış olması zorunludur.[3] Bu maddede belirtilen koşulları taşıyan sermaye benzeri kredilerin katkı sermaye hesabına dahil edilebilmesi için kredi sözleşmesinin aslı veya noter onaylı örneği, sözleşme henüz imzalanmamışsa aslı izin verilmesinin ardından ibraz edilmek üzere, sözleşme taslağı ile birlikte Kuruma izin başvurusunda bulunulur. Önceden ibraz edilen sözleşme taslağı hükümleri ile, izin verilmesinin ardından ibraz edilen asıl sözleşme hükümleri arasında, kullanılan kredinin sermaye benzeri niteliğini ortadan kaldıracak şekilde farklılıkların bulunması halinde verilen izin iptal edilir. Bu kredilere uygulanacak faiz oranlarının sözleşmede açık bir şekilde belirlenmemesi ve benzer kredilere göre aşırı ölçüde yüksek olması halinde, kredinin katkı sermaye hesabına dahil edilmesine izin verilmeyebilir. Gerekli koşulları taşıyan sermaye benzeri krediler Kurumun izninin ardından banka kayıtlarına intikal tarihi itibariyle katkı sermaye hesaplamalarına dahil edilir. Sermaye benzeri krediyi kullandıran kişi ya da kişilere bankaca doğrudan ya da dolaylı olarak nakdi kredi kullandırılması halinde, kullandırılan kredi tutarı katkı sermayenin hesaplanmasında sermaye benzeri kredi toplamından indirilir. Sermaye benzeri kredilerin vadesinden önce geri ödenmesine, bankanın kredi sınırlarına ve standart oranlara uyumu gözetilerek Kurumca izin verilebilir.
Katkı sermaye hesaplamalarına dahil edilmesine Kurumca izin verilen sermaye benzeri kredilerden kalan vadesi beş yıldan az olan krediler her bir yıl için yüzde yirmi oranında azaltılarak katkı sermaye hesaplamalarına intikal ettirilir. Vadesine bir yıldan az süre kalan sermaye benzeri krediler katkı sermaye hesaplamasında dikkate alınmaz.
Bu maddenin dokuzuncu fıkrası uygulaması bakımından, vadeden önce geri ödeme aksiyonu tanıyan ve bu opsiyonun kullanılmaması halinde faiz artışı öngören sermaye benzeri kredilerde kalan vade, sermaye benzeri kredinin temin edildiği tarihte öngörülen faiz oranına göre yapılacak faiz artışının;
a) Yüzde birden fazla olmaması veya
b) Başlangıçta uygulanan kredi faiz farkının (kredi spreadi) yüzde ellisinden fazla olmaması,
halinde vade tarihi, diğer hallerde ise opsiyonun kullanılabileceği tarih esas alınarak belirlenir. Opsiyonun kullanılabilme tarihi esas alınarak kalan vadesi belirlenen sermaye benzeri kredilerde opsiyonun kullanılmaması halinde, bu tarihten itibaren vadesine göre tespit edilecek yeni kalan vadeye isabet eden orandan başlanılarak sermaye benzeri kredi katkı sermayeye dahil edilmeye devam olunur.[4]
Sermaye benzeri krediye uygulanması öngörülen faiz oranı ile opsiyonun kullanılmaması halinde uygulanacak faiz oranı için bir endeks değer belirlenmiş olması halinde, bu endeksler arasındaki swap faiz farkı (swap spread) onuncu fıkra uyarınca yapılacak faiz artışı hesaplamasına dahil edilmez. Ancak, opsiyonun kullanılmamasına bağlı olarak öngörülen prim, masraf, tazminat ve benzeri adlar altındaki ilave yükümlülükler faiz artışı hesabında dikkate alınır. Vadeden önce geri ödeme opsiyonu tanıyan ve kalan vadesi vade tarihi esas alınarak belirlenen sermaye benzeri kredilerde opsiyonun kullanılmasına kredi sınırlarına ve standart oranlara uyulması kaydıyla Kurumca izin verilir.[5]
Kurumca izin verilmesi halinde, bankanın sermaye artırımlarında kullanılması hissedarlarca kesin ve yazılı olarak taahhüt edilen, karşılığında hiç bir şekil ve surette faiz tahakkuku ve ödemesi yapılmayan ve tasfiye halinde, hisse senetlerinden bir önce, diğer tüm borçlardan sonra ödenmesi kabul edilen, herhangi bir şekil ve surette doğrudan ya da dolaylı olarak teminata bağlanmamış, hiç bir türev işlem ve sözleşmeyle ilişkilendirilmemiş, bankaya
[1] 31 Ocak 2002 tarih ve 24657 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik ile değiştirilmiştir.
[2] 13 Ağustos 2005 tarih ve 25905 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik ile değiştirilmiştir.
[3] 13 Ağustos 2005 tarih ve 25905 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik ile değiştirilmiştir.
[4] 13 Ağustos 2005 tarih ve 25905 sayılı Resmi Gazede yayımlanan Yönetmelik ile eklenmiştir.
[5] 13 Ağustos 2005 tarih ve 25905 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik ile eklenmiştir.
İKİNCİ BÖLÜM
Kuruluş, Faaliyete Geçme, Hisse Devri, Şube ve Temsilcilik Açma
Banka Kuruluşu
Madde 5-Türkiye’de banka kurmak üzere Kuruma verilecek başvuru dilekçelerine;
a) Kurucuların Yönetmelik ekindeki örneklere (Ek:1 ve Ek:2) uygun şekilde düzenleyip noter huzurunda imza edecekleri birer beyannamenin,
b) Ortaklarca imzalanmış ortaklık anasözleşme taslağının,
c) Banka kurulmasından beklenen faydayı analiz eden detaylı fizibilite raporu ile kuruluştan itibaren üç yıllık hedeflerin ortaya konulduğu tahmini bilanço ile kâr ve zarar cetvellerini ve banka sermaye artırımları için gereken kaynak tutarını ve bu tutarın sağlanacağı kaynakları içeren bir raporun,
d) Kurucular ile sermayedeki dolaylı pay sahipliği yüzde on veya daha fazla olan gerçek veya tüzel kişilerin müflis olmadıklarına ilişkin Asliye Ticaret Mahkemelerinden, konkordato ilan etmiş olmadıklarına ilişkin İcra Tetkik Hakimliklerinden alınacak belgelerin,
e) Gerçek kişi kurucular ile sermayedeki dolaylı pay sahipliği yüzde on veya daha fazla olan diğer gerçek kişilerce, Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü veya Cumhuriyet Savcılıklarından, Kuruma verilmek üzere (Ek:3)’de yeralan örneğe uygun olarak düzenlenecek dilekçe ile talep edilecek arşiv kaydını da içeren, son altı ay içinde alınmış adli sicil belgelerinin,[1]
f) Kurucu tüzel kişilerin kurulacak bankaya ortak olunmasına ilişkin yetkili kurullarından alınmış karar örneklerinin,
g) Kurucular ile sermayedeki dolaylı pay sahipliği yüzde on veya daha fazla olan gerçek veya tüzel kişilerin tasfiyeye tabi tutulan bankerler, sigorta şirketleri ve para ve sermaye piyasalarında faaliyet gösteren kurumlarda doğrudan veya dolaylı olarak yüzde on veya daha fazla bir oranda pay sahibi olmadıklarına ilişkin bir beyanın (Ek:4 ),
h) Kurucular ile sermayedeki dolaylı pay sahipliği yüzde on veya daha fazla olan gerçek veya tüzel kişilerin tasfiyeye tabi tutulan veya Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna devredilen bankalarda devirden önce doğrudan veya dolaylı olarak yüzde on veya daha fazla pay sahibi olmadıklarını gösterir bir beyanın (Ek:4 ),
ı) Kurucu tüzel kişilerin kuruluşu ile ilgili Ticaret Sicili Gazetesinin, bunların ortakları, pay oranları ve tutarları ile varsa imtiyazlı payları gösteren listelerin, faaliyet konuları, yatırım ve işletme alanları hakkında ayrıntılı açıklamalar ile 1/6/1989 tarih ve 3568 sayılı Kanuna göre yetkili yeminli mali müşavirlerce onaylanmış son üç yıla ait bilanço ile kâr ve zarar cetvellerinin, banka veya diğer mali kurum niteliğindeki kurucu tüzel kişiler için varsa uluslararası kabul gören derecelendirme şirketlerinden biri tarafından hazırlanmış ve öngörülen dereceyi de içeren bir raporun,
j) Kurucu tüzel kişilerin dahil olduğu sermaye grubuna ait uluslararası muhasebe standartlarına uygun ve uluslararası kabul gören bir bağımsız denetim şirketinin onayını taşıyan varsa son üç yıla ait konsolide bilanço ile kâr ve zarar cetvellerinin,
k) Sermayedeki dolaylı pay sahipliklerinin tespitini teminen tüzel kişi kurucuların tüzel kişi ortaklarının ve bu ortakların sermayelerinde pay sahibi tüzel kişilerin hissedarlarını ve hisse oranlarını gösterir cetvellerin,
l) Kurucular ile sermayedeki dolaylı pay sahipliği yüzde on veya daha fazla olan gerçek veya tüzel kişilerin muaccel vergi ve prim borcu bulunmadığına ilişkin ilgili vergi daireleri ve Sosyal Sigortalar Kurumundan alınacak belgelerin,
m)[2] Kurucuların, vergi dairelerince onaylı son beş yıla ilişkin gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri ile eklerinin ve bunların sahip olduğu gayrimenkullere ilişkin belediyelerin ilgili birimlerince onaylı emlak beyannamelerinin ve Kurumca gerekli görülmesi halinde bu gayrimenkullere ilişkin tapu dairelerinden alınacak tapu sicil kayıtları ile bunların üzerindeki şerh ve takyidatları gösterir belgenin,
n) Sermayenin yüzde on ve daha fazlasını taahhüt eden kurucuların, kurucu beyannamelerinde belirtilen mevduat ve kredi hesaplarına ilişkin bilgilerin, bu hesapların açılış tarihlerini de içerecek şekilde tevsiki amacıyla, her biri aynı tarihi taşıyan ve ilgili bankalarca Kuruma hitaben düzenlenecek belgelerin,
o) Sermayenin yüzde on ve daha fazlasını taahhüt eden kurucuların mali durumları hakkında 3568 sayılı Kanuna göre yetkili yeminli mali müşavirlerce düzenlenecek bir raporun,
p) Gerçek kişi kurucuların, imtiyazlı pay sahiplerinin, sermayedeki dolaylı pay sahipliği yüzde on veya daha fazla olan diğer gerçek kişilerin ve belirlenmişse görevlendirilecek yönetim kurulu üyeleri ile genel müdürün son on yılda mali bir kurumda görev alıp almadıklarına ilişkin bilgileri de kapsayacak biçimde ayrıntılı özgeçmişlerinin,
r) Kurucu gerçek veya tüzel kişileri temsile yetkili kişi veya kişilere verilmiş vekaletname örneklerinin,
s) Sermayenin yüzde on ve daha fazlasını taahhüt eden kurucuların, gerekli kaynağı kendi ticari, sınai ve sair yasal faaliyetleri sonucunda her türlü muvazaadan ari olarak sağladıklarına dair (Ek:5)’de yer alan örneğe uygun olarak düzenleyip imzalayacakları birer taahhütnamenin,
eklenmesi gerekir.
Kurum gerekli göreceği ilave bilgi ve belgeleri talep etmeye yetkilidir.
Yabancı uyruklu kişilerce temin edilecek bilgi ve belgeler hakkında bu madde hükümleri kıyasen uygulanır.
Yurtdışında Kurulu Banka veya Mali Kurumların Türkiye’de Banka Kurmaları veya Hisse Devralmaları, Yurtdışında Kurulu Bankaların Türkiye’de İlk Şubelerini Açmaları
Madde 6- Yurtdışında kurulu banka veya mali kurumların, Türkiye’de banka kurmak veya mevcut bankalardan birinin hisselerini devralmak, yurtdışında kurulu bankaların Türkiye’de ilk şubelerini açmak üzere Kuruma verecekleri başvuru dilekçelerine,
a) Banka veya mali kurumun anasözleşmesinin,
b) Türkiye’de banka kurulması veya mevcut bankalardan birinin hisselerinin devralınması veya Türkiye’de şube açılmasına ilişkin yetkili kurullarından alınmış karar örneklerinin,
c) Banka kurulmasından veya hisselerin devralınmasından ya da Türkiye’de şube açılmasından beklenen faydayı analiz eden detaylı fizibilite raporu ile üç yıllık hedeflerin ortaya konulduğu tahmini bilanço ile kâr ve zarar cetvellerini ve gerekmesi halinde banka sermaye artırımları için gereken kaynak tutarını ve bu tutarın sağlanacağı kaynakları içeren bir raporun,
d) Banka veya mali kurumun son beş yıla ait bilanço ve kâr ve zarar cetvelleri ile yetkili kuruluşlarca düzenlenmiş bağımsız denetim raporlarının,
e) Banka veya mali kurumun ortakları, kurulu bulunduğu ülke dışındaki teşkilat ve organizasyon yapısı, uluslararası mali piyasalardaki faaliyetleri hakkında ayrıntılı bilgi ve belgeler ile banka ve mali kurum hakkında uluslararası kabul gören derecelendirme şirketleri tarafından hazırlanan ve öngörülen derecelendirmeyi de içeren raporun,
f) Banka veya mali kurumun kurulduğu veya faaliyette bulunduğu ülkede mevduat kabul etmesinin veya bankacılık işlemleri yapmasının yasaklanmamış olduğuna ve/veya faaliyetlerinde herhangi bir kısıtlama bulunmadığına ilişkin ilgili resmi makamdan alınmış belgenin,
g) Banka veya mali kurumun son genel kuruluna ilişkin tutanaklarla, sermayenin yüzde onundan fazlasına sahip ortakların, banka veya mali kurumun merkezinin bulunduğu ülkenin yetkili makamlarınca onaylı bir listesinin,
h) Banka veya mali kurumun merkezinin bulunduğu ülke mevzuatına göre yetkili bağımsız denetim kuruluşlarından biri tarafından her yıl yapılacak incelemeye ilişkin raporların Kuruma tevdi edileceğine dair taahhütnamenin,
eklenmesi gerekir.
Kurum gerekli göreceği ilave bilgi ve belgeleri talep edebileceği gibi Kurul kararıyla, bu maddede yer alan bilgi ve belgeleri farklı kapsam ve içeriklerde talep etmeye yetkilidir.
Kuruluş veya Türkiye’de Şube Açma İzni
Madde 7- Kuruluş veya Türkiye’de şube açma izni Kurulun en az beş üyesinin aynı yöndeki oyuyla alınan kararla verilir. Verilen izinler ilgililere tebliğ edilmekle birlikte, Kurumun haftalık bülteninde yayımlanır. Mevduat kabulü ve/veya bankacılık işlemlerine başlanabilmesi için, kuruluş veya şube açma işlemlerinin tamamlanmasının ardından, ayrıca faaliyet izni alınması zorunludur. Kuruluş veya Türkiye’de şube açılmasına ilişkin izinler, izin tarihinden itibaren bir yıl içinde faaliyete geçilmemesi halinde geçersiz olur.
Faaliyet İzni
Madde 8- Kuruluş veya Türkiye’de şube açma işlemlerinin mevzuat hükümlerine uygun bir şekilde gerçekleştirilmesinden ve Ticaret Siciline tescil ve ilân işlemlerinin tamamlanmasından sonra, mevduat kabul etme ve/veya bankacılık işlemleri yapma yetkisi almak üzere (Ek:6)’ daki örneğe uygun şekilde düzenlenecek bir beyanname ile birlikte Kuruma başvurulur. Faaliyet izni başvurusunun, Kanunun 7 nci maddesinin (1) numaralı fıkrasında belirtilen bir yıllık süre dikkate alınarak, kuruluş veya Türkiye’de şube açma izni verilmesine ilişkin Kurul Kararının ilgililere tebliğ edildiği tarihten başlayarak en geç dokuzuncu ayın sonuna kadar yapılması gerekir.
Kurumca, faaliyet izni için başvuran bankanın sermayesinin her türlü muvazaadan ari olarak ve nakden ödenip ödenmediği, mevduat kabulü veya bankacılık faaliyeti ile ilgili yapacağı işlemleri gerçekleştirebilecek ölçüde teknik donanım ve yeterli personelin bulunup bulunmadığı, yönetici düzeyindeki personelin yeterli sayıda ve kanuni şartları haiz olup olmadığı, bankanın yönetimine ve iç denetimine ilişkin olarak gerekli düzenlemelerin yapılıp yapılmadığı hususları incelenir ve Kanunun 7 nci maddesinin (4) numaralı fıkrasına göre yapılan değerlendirmeyi müteakip mevduat kabulü ve/veya bankacılık işlemleri yapmak üzere Kurulca faaliyet izni verilir. Verilen izinler Resmi Gazete’de yayımlandıkları tarihten itibaren geçerlilik kazanır.
Faaliyet izninin Resmi Gazete’de yayımlanmasından önce Kurumca yapılacak tebligata istinaden;
a) Kurucular tarafından, sisteme giriş payı olarak, Kanunun 7 nci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (d) bendinde belirtilen asgari sermayenin yüzde beşine karşılık gelen tutarın faaliyete başlamadan önce Fona yatırıldığına ilişkin belgenin,
b) Asgari kuruluş sermayesinin yüzde beşine karşılık gelen tutarın faaliyete geçiş tarihinden itibaren bir yıl içinde kurucular tarafından yatırılacağının Fona taahhüt edildiğini gösterir belgenin,
c) 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanununa bağlı sayılı tarifeye 24/6/1994 tarih ve 4008 sayılı Kanunun 34 üncü maddesi ile eklenen finansal faaliyet izin belgesi harç yükümlülüğünün yerine getirildiğine dair belgenin,
Kuruma tevdi edilmesi gerekir.
Kanundaki ve bu Yönetmelikteki koşulları taşımayanlara gerekli düzeltmeleri yapmaları ve eksiklikleri tamamlamaları için Kurumca tebligat yazısı tarihinden itibaren iki ayı geçmemek üzere ek süre verilir. Bu süre içinde yeniden başvuranlar hakkında yapılan inceleme sonunda durumları uygun bulunmayanlara sonuç tebliğ olunur ve verilmiş olan kuruluş izni tebliğ tarihinden itibaren geçersiz olur. Geçersiz hale gelen kuruluş izinleri Kurumun haftalık bülteninde yayımlanır.
Dolaylı Pay Sahipliği
Madde 9-1. Gerçek veya tüzel bir kişinin Türkiye’de kurulmuş veya kurulacak bir bankanın sermayesindeki dolaylı pay sahipliğinin tespitinde uygulanacak ilke ve esaslar aşağıdadır:
a) Bankada pay sahibi bulunan veya pay devralacak tüzel kişi ortaklıklar ile varsa bunların tüzel kişi ortaklarının ortaklık yapıları zincirleme bir suretle gerektiği takdirde gerçek kişilere ulaşıncaya kadar tespit edilir.
b) Banka sermayesinde tüzel kişiler aracılığı ile olan dolaylı pay sahipliği oranı, iştirak oranlarının çarpılması suretiyle hesaplanır. Aynı kişinin ara kademelerde yer alan tüzel kişilere doğrudan iştiraki bulunması halinde, sözkonusu doğrudan iştirak oranı, müteakip çarpım işleminden önce, o kademeye kadar ulaşılan orana ilave edilir.
c) Bir gerçek kişiye ait dolaylı pay sahipliğinin belirlenmesinde bu gerçek kişi ile eş ve çocuklarına, bunların sınırsız sorumlulukla katıldıkları ortaklıklara veya bu kişi veya ortaklıkların ayrı ayrı veya birlikte sermayesini veya yönetimini kontrol ettikleri ortaklıklara ait paylar birlikte dikkate alınır. Tüzel kişilere ait dolaylı pay sahipliğinin belirlenmesinde de bunlara ait paylar ile bunların sermayesini veya yönetimini kontrol ettikleri ortaklıklara ait paylar birlikte hesaplanır.
2. Banka sermayesinde pay sahibi tüzel kişilerin sermayeleri ile ilgili olarak Kanuna göre yapılacak dolaylı el değiştirme ve benzeri dolaylılık tespit ve değerlendirmeleri, mevzuatta açıkça düzenlenen hususlar haricinde, banka sermayesi yerine tüzelkişi hissedarın sermayesi esas alınarak bu maddenin (1) numaralı fıkrasındaki hükümlere göre yapılır.
3. Bir gerçek ya da tüzel kişinin diğer bir tüzel kişinin sermayesini ya da yönetimini doğrudan ya da dolaylı olarak kontrolü; tüzel kişinin doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin çoğunluğuna sahip olunması veya bu çoğunluğa sahip olunmamakla birlikte imtiyazlı hisselerin elde bulundurulması veya diğer hissedarlarla yapılan anlaşmalara istinaden oy hakkının çoğunluğuna tasarruf edilmesi veya herhangi bir suretle yönetim kurulu üyelerinin çoğunluğunu atayabilme ya da görevden alma gücünün elde bulundurulmasıdır. Tüzel kişinin ortaklık yapısına bağlı olarak, sermayenin çoğunluğuna sahip olunması için pay oranının asgari yüzde ellibir olması şartı aranmaz.
Hisse Devirleri
Madde 10-1. Kanunun 8 inci maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca hisse devri veya edinimi ile ilgili Kuruma yapılacak başvurulara;
a) Hisseleri devralacakların, (Ek:1) ve (Ek:2)’de yer alan örneklere uygun şekilde düzenleyip noter huzurunda imza edecekleri birer beyannamenin,
b) Hisseleri devralacakların müflis olmadıklarına ilişkin Asliye Ticaret Mahkemelerinden ve konkordato ilan etmiş olmadıklarına ilişkin İcra Tetkik Hakimliklerinden alınacak belgelerin,
c)[1] Hisseleri devralacak gerçek kişilerce, Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü veya Cumhuriyet Savcılıklarından, (Ek:3)’de yer alan örneğe uygun olarak düzenlenecek dilekçe ile talep edilecek arşiv kaydını da içeren, son altı ay içinde alınmış adli sicil belgelerinin,
d) Tasfiyeye tabi tutulan veya Fona devredilen bankalarda devirden önce doğrudan veya dolaylı olarak yüzde on veya daha fazla pay sahibi olmadıklarını gösterir bir beyanın (Ek:4 ),
e) Hisseleri devralan gerçek veya tüzel kişilerin tasfiyeye tabi tutulan bankerler, sigorta şirketleri ve para ve sermaye piyasalarında faaliyet gösteren kurumlarda doğrudan veya dolaylı olarak yüzde on veya daha fazla bir oranda pay sahibi olmadıklarına ilişkin bir beyanın (Ek:4),
f) Hisseleri devralacak tüzel kişilerin bankaya ortak olunmasına ilişkin yetkili kurullarından alınmış karar örneklerinin,
g) Hisseleri devralacak tüzel kişilerin kuruluşu ile ilgili Ticaret Sicili Gazetesinin, bunların ortakları, pay oranları ve tutarları ile varsa imtiyazlı payları gösteren listelerin, faaliyet konuları, yatırım ve işletme alanları hakkında ayrıntılı açıklamalar ile 3568 sayılı Kanuna göre yetkili yeminli mali müşavirlerce onaylanmış son üç yıla ait bilanço ile kâr ve zarar cetvelleri ile banka veya diğer mali kurum niteliğindeki tüzel kişilerin varsa uluslararası kabul gören derecelendirme şirketlerinden biri tarafından hazırlanmış ve öngörülen derecelendirmeyi de içeren bir raporun,
h) Hisseleri devralacak tüzel kişilerin dahil olduğu sermaye grubuna ait uluslararası muhasebe standartlarına uygun ve uluslararası kabul gören bir bağımsız denetim şirketinin onayını taşıyan varsa son üç yıla ait konsolide bilanço ile kâr ve zarar cetvellerinin,
ı) Hisseleri devralacak kişilerin mali durumları hakkında 3568 sayılı Kanuna göre yetkili yeminli mali müşavirlerce düzenlenecek bir raporun,
j) Hisseleri devralacak kişilerin muaccel vergi ve prim borcu bulunmadığına ilişkin ilgili vergi daireleri ve Sosyal Sigortalar Kurumundan alınacak belgelerin,
k)[2] Hisseleri devralacak kişilerin, vergi dairelerince onaylı son beş yıla ilişkin gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri ile eklerinin ve bunların sahip olduğu gayrimenkullere ilişkin belediyelerin ilgili birimlerince onaylı emlak beyannamelerinin ve Kurumca gerekli görülmesi halinde bu gayrimenkullere ilişkin tapu dairelerinden alınacak tapu sicil kayıtları ile bunların üzerindeki şerh ve takyidatları gösterir belgenin,
l) Hisseleri devralacak kişilerin beyannamelerinde belirtilen mevduat ve kredi hesaplarına ilişkin bilgilerin tevsiki amacıyla, ilgili bankalarca Kuruma hitaben düzenlenecek her biri aynı tarihi taşıyan belgelerin,
m) Hisseleri devralacak gerçek kişiler ile tüzel kişilerin sermayesinin yüzde on ve daha fazlasına sahip gerçek kişi ortakların son on yılda mali bir kurumda görev alıp almadıklarına ilişkin bilgileri de kapsayacak biçimde ayrıntılı özgeçmişlerinin,
n) Hisseleri devralacak gerçek veya tüzel kişileri temsile yetkili kişi veya kişilere verilmiş vekaletname örneklerinin,
o) Hisse senetlerinin satın alınmasında kullanılacak kaynak hakkında açıklamanın,
p) Hisse devri ile ilgili yapılan sözleşmenin bir örneğinin,
r) Hisseleri devralacakların gerekli kaynağı kendi ticari, sınai ve sair yasal faaliyetleri sonucunda her türlü muvazaadan ari olarak sağladıklarına dair (Ek:5)’de yer alan örneğe uygun olarak düzenleyip imzalayacakları birer taahhütnamenin,
s)[3] Hisseleri devralacak tüzel kişiler ile bunların tüzel kişi ortaklarının imtiyazlı hisselerini gösteren listelerin
eklenmesi zorunludur.
[1] 14 Eylül 2001 tarih ve 24523 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik ile değiştirilmiştir.
[2] 23 Ekim 2002 tarih ve 24915 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik ile değiştirilmiştir.
[3] 23 Ekim 2002 tarih ve 24915 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik ile eklenmiştir.
Kurum gerekli göreceği ilave bilgi ve belgeleri talep edebileceği gibi Kurul kararıyla, bu maddede yer alan bilgi ve belgeleri farklı kapsam ve içeriklerde talep etmeye yetkilidir.[1]
Yabancı uyruklu kişiler için bu madde hükümleri kıyasen uygulanır
2. Herhangi bir hisse devri sözkonusu olmasa dahi, mevcut hisseler üzerine imtiyaz tesisi, imtiyazın kaldırılması veya intifa senedi çıkarılması da Kurulun iznine tabidir.
Türkiye’de Faaliyette Bulunan Bankaların Yurtiçinde Şube Açmaları
Madde 11-1. Bankaların elektronik işlem cihazlarından ibaret birimleri ile süresi kırkbeş iş gününü geçmemek ve geçici olmak üzere, şubelerden birine bağlı olarak fuar, konferans, sergi gibi yerlerde ya da tahsilat veya ödeme işlemleri yapmak amacıyla bir kuruluş bünyesinde açılacak vezne, irtibat ve şanj büroları hariç, mevduat veya fon kabulü veya diğer bankacılık işlemleri ile uğraşan her türlü sabit ya da seyyar büroları şube addedilir. Şubelerin hangi tür bankacılık işlemleri ile iştigal edecekleri hususu bankaların kendi ihtiyarlarındadır.
2. Kanunun 9 uncu maddesinin numaralı fıkrasının (a) bendi uyarınca bankaların, merkez şubeleri hariç, her bir şubeleri için kuruluş izni için aranan ve Kanunun 7 nci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (d) bendinde öngörülen asgari sermaye miktarının yüzde biri tutarında özkaynak bulundurmaları zorunludur. Kanunun Geçici 2 nci maddesinin (e) bendi hükmü uyarınca, mevcut şube sayıları itibariyle merkez şubeleri hariç her bir şube için asgari kuruluş sermayesinin yüzde biri tutarında özkaynağı bulunmayan bankalar özkaynak eksiğini tamamlayıncaya kadar yeni şube açamazlar.
3. Mevcut şube sayıları itibariyle yeterli özkaynağa sahip olsalar dahi, yürürlükteki standart oranları gerçekleştiremeyen bankalar hiç bir şekil ve surette yeni şube açamazlar.
4. Kurul, gerektiğinde bankaların şube açmalarını izne tabi tutabilir veya kısıtlayabilir.
5. Mevcut şube sayıları itibariyle özkaynak eksiği olmayan, yürürlükteki standart oranları gerçekleştiren ve şube açmalarında herhangi bir kısıtlama bulunmayan bankaların; açacakları her yeni şube için Kanunun 7 nci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (d) bendinde öngörülen asgari kuruluş sermayesinin yüzde biri tutarında ilave özkaynak bulundurmaları, açacakları şubeleri en az otuz iş günü önceden Kuruma bildirmeleri ve Kurumca bunların özkaynakları ile standart oranlarına ilişkin olarak yapılacak değerlendirme sonucunda herhangi bir olumsuz görüş bildirilmemesi kaydıyla şube açmaları serbesttir. Açılan şubelerin adresleri, açılış tarihini izleyen onbeş iş günü içinde Kuruma bildirilir. Yapılacak bildirimlere Harçlar Kanunu uyarınca finansal faaliyet izin belgesi harç yükümlülüğünün yerine getirildiğine dair belgenin eklenmesi zorunludur.
Mevcut şube sayıları itibariyle özkaynak fazlası bulunan bankalar, bu tutarları yeni açacakları şubeler için dikkate alırlar.
6. Bankaların bir ilde bulunan şubelerinin başka bir ile taşınması yeni şube açma esaslarına tabidir. Aynı il sınırları içerisinde şube nakilleri, şubelerin isminin değiştirilmesi, birleştirilmesi ya da kapatılması için önceden izin alınması gerekmez. Ancak, şube nakline, isim değişikliğine, şube birleştirme ya da kapatmaya ilişkin olarak tesis edilen işlemlerin tamamlanmasından itibaren onbeş iş günü içinde Kuruma bilgi verilmesi şarttır.
[1] 14 Eylül 2001 tarih ve 24523 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik ile değiştirilmiştir.
