Büyük Selçuklu Devleti’nin kültür ve uygarlığı hakkında bilgi var mı?
TÜRKİYE SELÇUKLU DÖNEMİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK
Türk Tarihinin Dönemleri:
1071 Malazgirt zaferiyle Türklerin Anadolu’ya girmeleri ile birlikte, Türkiye Tarihi adı verilen yeni bir dönem başladı. Türkiye Tarihinin dönemleri şunlardır:
1- Anadolu’nun Oğuzlar tarafından fethi dönemi
2- Türkiye Selçuklu Dönemi
3- Türk beylikleri Devri
4- Osmanlı İmparatorluğu Devri
5- Türkiye Cumhuriyeti Devri
Anadolu’da Kurulan ilk Türkmen Beylikleri:
1-Danişmentoğulları => Tokat,Niksar,Amasya ve Kayseri
2- Saltukoğulları => Erzurum,Kars,Artvin
3- Müngücekler => Erzincan,Kemah
4- Artukoğulları => Diyarbakır ve çevresi
5- Çaka Beyliği => İzmir ve çevresi
Bu beylikler Anadolu’nun Türkleşmesinde etkili oldular. İlk Tüerkmen beylikleri olarak bilinen bu beylikler siyasi ve askeri yönden daha çok kültür ve uygarlık alanında etkili oldular. Bu dönemde özellikle mimaride Anadolu’nun çeşitli yerlerine Türk-İslam damgası vuruldu.
Türkiye Selçuklu (Anadolu Selçuklu) Devleti
– Melikşah’ın komutanlarından Süleyman Şah tarafından kuruldu.
– İlk başkenti İznik’tir.
– Haçlı seferlerinden sonra merkezlerini Konya’ya taşıdılar.
– En önemli hükümdarları Alaaddin Keykubat’tır.
– Kösedağ savaşı sonunda Moğolların istilasına uğradılar ve parçalandılar.
– Kösedağ savaşıyla Anadolu’nun siyasal birliği bozuldu.
– Anadolu Selçukluları hemen hemen her alanda Büyük Selçuklu’nun etkisinde kaldı.
Türkiye Selçuklularında Devlet Ve Memleket Yönetimi:
– devletin başında Selçuklu soyundan gelen ve sultan ünvanı taşıyan bir hükümdar bulunurdu.
– Ülke toprakları hükümdar ailesinin ortak malıydı.
– Devlet yönetimindeki örgütlenme B.Selçuklulara benzerdi.
– Devlet işleri Büyük Divan’da görüşülürdü. Divan’a vezir başkanlık ederdi.
– Divan’nın diğer üyeleri şunlardır:
Naip: Sultanın savaş veya diğer nedenlerle merkezden ayrılması durumunda onun yerine devlet ve memleket işlerine bakan kişidir.
Müstevfi: Devletin bütün mali ve ekonomik işlerinden sorumlu idi.
Pervaneci: Has ve tımarların dağıtılması ve bu alandaki defterleri tutan görevli idi.
Emr-i Arız: Ordunun maaş ve levazım işlerine bakardı.
Tuğracı: Hükümdarın emir ve fermanlarını hazırlardı.
Emir-i Dad: Adalet işlerinden sorumlu idi.
Divan-ı İstifa(Maliye),Divan-ı Tuğra(yazışma),Divan-ı İşraf(teftiş) ve Divan-ı
Arz(askerlik) olmak üzere çeşitli divanlar vardı.
Eyaletleri hükümdar ailesinden gelen prensler yönetirdi. Bu prenslerin yanında Atabey
adı verilen danışmanlar görev yapardı.
Ordu ve Donanma
– Büyük Selçuklulardaki askeri yapının hemen hemen aynısı idi. Tek fark paralı askerlere daha fazla yer vermesiydi.
– Ordu; Gulaman-ı Saray,Hassa Ordusu,Tımarlı Sipahiler,Türkmenler ve Yardımcı kuvvetlerden oluşmaktaydı.
– Donanmaya büyük önem verilmişti. Türkiye Selçuklu döneminde Alanya ve Sinop’ta tersaneler inşa ettirilmiştir.
ÇÖN: Gerçek anlamda ilk Türk donanması Çaka Bey tarafından kurulmuştur.
H Hukuk, Toplum Yaşamı ve Ekonomi
– Hukukta şer’i(islami) ve örfi(gelenekler) geçerli idi.
– Toplum; şehirli,köylü ve göçebe olmak üzere üç gruba ayrılırdı.
– Ticaret ve sanatla uğraşanların meslek ilkelerini belirleyen ahilik örgütleri vardı.
– Türkiye Selçukluları doğu-batı ticaretinin gelişmesinde doğrudan etkili olmuşlardır.
– Ticari yolların güvenliği sağlamak amacıyla Anadolu’nun çeşitli bölgelerine hanlar ve kervansaraylar inşa edildi.
– Akdeniz’e ve Karadeniz’e açılan limanlar sayesinde dış ticaret daha da ilerledi.
– Kurulan tersaneler sayesinde Sinop ve Alanya önemli ticari merkezler haline geldi.
– A.Selçuklularında toplumsal yönü ağır basan bayındırlık hareketlerine öncelik verilmiştir.
– Çok sayıda yardım kuruluşu ve şifahane açılmıştır.
Kayseri’deki Gevher Nesibe , Konya’daki Alaaddin Keykubat ve Sivas’taki İzzettin Keykavus hastaneleri gibi.
Edebiyat,Bilim ve Sanat
– Saray ve halk dili => Türkçe , Edebiyat dili => Farsça , Bilim dili Arapça idi. Karamanoğulları döneminde Mehmet Bey tarafından Türkçe resmi dil ilan edildi.
– Yunus Emre,Hacı Bektaşi Veli,Mevalana gibi önemli hümanist düşünür ve edebiyatçılar bu dönemde yetişti.
– Hoca Dehhani ve Nesimi şiirleriyle döneme damgalarını vurdular.
