Enzimler – Maltaza özellikleri
Maltaz
Yulafta ve kimi organizmalarda bulunan bir enzim. Maltozu hidrolize uğratarak glikoza dönüştürür. Vücutta bulunan ve şekerleri parçalayan enzimlerden olup özellikle bağırsak sıvılarında vardır.
ENZİMLERİN ÖZELLİKLERİ
1. Enzimlerin etkilediği maddeye substrat denir
2. Enzim molekülünün sadece belirli bir kısmı substrata bağlanır. Aktif bölge olarak adlandırılan bu kısım, apoenzim kısmındaki bir cep ya da oluk görünümündedir. Enzimin hangi substrata etki edeceği aktif bölgenin özgün şekli ile belirlenir.
3. Enzim ve substrat arasında anahtar-kilit uyumu vardır. Bu yüzden her enzim belirli bir substrata etki edebilir. Enzim substratına geçici olarak aktif bölgeden bağlanır ve enzim-substrat kompleksi oluşur. Enzimin etkisi ile substrat ürüne dönüşür. Enzim hiç bir değişikliğe uğramadan reaksiyondan ayrılır.
4. Enzimler hiçbir değişime uğramadan reaksiyondan ayrılır. Bu yüzden aynı reaksiyon çeşidinde defalarca kullanılabilirler. Yapısı bozulan enzimler parçalanır ve yeniden sentezlenir.
5. Enzimlerin çoğu tersinirdir. Reaksiyonları çift yönlü gerçekleştirirler. Alyuvar hücrelerimizde karbondioksit taşınımın da görev alan karbonik anhidraz enzimi tersinir çalışan enzimlere örnektir.
***UYARI*** Sindirim enzimleri tersinir değildir. Reaksiyonları tek yönlü gerçekleştirirler.
6. Enzimler genelde belirli bir reaksiyona özgüdür. Bu nedenle her hücrede tepkime çeşidi kadar enzim çeşidi vardır.
7. Enzimler hücrede üretilir. Hücre içinde ve dışında çalışabilir.
8. Enzimler çok hızlı çalışır. İnsan vücudunda hücresel solunum sonucu zehirli bir molekül olan hidrojen peroksit(H2O2) oluşur. Karaciğer hücrelerinde katalaz enziminin varlığında saniyede 5 milyon H2O2, su ve oksijene parçalanabilir. Katalaz enziminin yokluğunda ise aynı miktar H2O2’nin parçalanması üç yüzyıl sürer.
9. Enzimler genel olarak hücrelerde takım halinde çalışırlar. Bir enzimin ürünü diğer enzimin substatı olabilir. İnsanlarda nişasta sindiriminde amila ve maltaz takım halinde çalışır.
10. Takım halinde çalışan enzimlerin aktiviteleri geri beslenme mekanizması ile denetlenir. Miktarı yeterli düzeye ulaşan son ürün ilk enzime bağlanarak tepkimeyi durdurur(son ürün inhibitör etkisi). Hücrede son ürün tükendiğinde yeniden çalışmaya başlar.
Geri bildirim mekanizması: Takım halinde çalışan enzimlerde miktarı belirli bir düzeye gelen son ürün, ilk enzime bağlanarak substratla tepkimeye girmesini engeller ve tepkime durur.
11. Aktif enzimler substratın sonuna -az eki getirilerek adlandırılır (Maltaz, lipaz, peptidaz gibi).
12. Her enzimin yapımından bir gen sorumludur. Genin mutasyona uğraması, ilgili enzimin sentezini engeller.
