Neden diğer gezegenlerde canlıların yaşayabilecekleri ortam oluşmamıştır?
YERKÜRE’DE VE YERKÜRE DIŞINDA YAŞAM Güneş sisteminde, Dünya’dan başka bir gezegende teknolojik bir uygarlık
bulunabilmesi olasılığı hemen hemen sıfırdır. Ancak Güneş sistemi, tüm evren
demek değildir. O zaman daha ötelere bakmak gerekir.
Açık uzayda, yoğuşmuş enerji alanları ya da canlı toz ve gaz bulutları şeklinde bir yaşam var olabileceğini düşünebiliriz. Böyle bir kanıt olmamakla birlikte yaşamın yalnızca yıldızlardan daha düşük sıcaklıklardaki katı gezegenler de bulunabileceğini kabul etmek zorundayız.
Deneyler sonucu; gökcisimlerinin boyutları küçüldükçe sayılarının arttığı
görülmüştür. Buradan yola çıkarak tutuşamayacak kadar büyük kütleye sahip olan yıldızlardan çok fazla olduğunu savlayabilir miyiz? Bunlar doğal olarak parlamadıklarından saptanamadan kalmıştır. Ama eğer var ise, Jüpiter’den küçücük astroidlere dek boy boy altyıldız bulunduğunu düşünmek mantıklıdır. Büyük yıldızların çevresinde, Jüpiter’in ve Güneş sistemimizdeki diğer dev gezegenlerin olduğu gibi, küçük yıldızlar bulunduğunu da düşünebiliriz.
Altyıldızlarda yaşam oluşmuş olabilir mi?
Yaşam için vazgeçilmez koşulların birincisi serbest sıvı (tercihan su), ikincisi de organik bileşiklerdir. Üçüncü bir gereksinme enerjidir. Çünkü enerji, başlangıçta var olan su, amonyak ve metan gibi küçük moleküllerden organik bileşikleri oluşturmak için gereklidir.
Bu altyıldızlarda enerji nereden gelebilir?
Bir gök cisminin oluşurken yoğuşması sırasında içsel hareketler yerçekimsel alanda elde edilen kinetik enerjiyi temsil eder. Çarpışma ve birleşmelerle hareket durunca, kinetik enerji ısıya dönüşür. Bu nedenle tüm büyük gök
cisimlerinin merkezleri sıcaktır. (Dünya’nın ~5.0000C)
Kütle büyüdükçe, yerçekimsel alanı şiddetlendikçe, kinetik enerji de, ısı da, iç sıcaklık da artar (Jüpiter:54.0000C)
Yerimsi bir gök cismi, uzayda ister bağımsız, isterse bir yıldızın çevresinde
dönüyor olsun, Ganymede ya da Callisto gibi bir dünya olmak eğiliminde
olacaktır. İç ısıya sahip olacak ama dış tabakaların koruyucu etkisiyle fazla ısı kaybına neden olmayacak. Sonuç olarak Yer soğumaktadır ve bugünkü iç ısısını 4,6 milyar yıldır korumaktadır.
Dünya’dan daha küçük altyıldızlar daha az iç ısıya iye ve büyük olasılıkla daha çok buzlu olacaklardır. Birbirinden ayrı enerji kaynakları daha az bulunacak ve iç okyanusları daha küçük olacaktır.
Yıldızdan çok uzakta bulunan soğuk olmasına karşın pek az ya da hiç uçucu
madde tutamayacak kadar küçük olan bir gökcismi ise kayadan, metalden ya
da her ikisinin karışımından oluşan asteroid benzeri bir yapıya iye olacaklardır.
Dünya’dan daha büyük olan ve dolayısıyla daha büyük ve şiddetli iç ısı kaynaklarına iye olan altyıldızlar Jüpiter benzeri bir bir gökcismi olacaktır. Böyle bir yıldız kesinlikle büyük oranda uçucu maddelerden (H ve He) ibaret olacak ve yüksek iç ısı gezegeni tümüyle sıvı duruma getirecektir ki, bırakın teknolojik uygarlığı, zeki bir yaşam en çok yunusların türünden bir yaşam olacaktır.
Teknolojik bir uygarlık için hem okyanusları, hem de karaları olan katı bir
gezegene gereksinim vardır. Böyle bir gezegenin yakınında yaşam için gerekli
enerjiyi temin edecek bir yıldızın bulunması gerekmektedir.
İnce kenarlı mercek biçimindeki galaksimizin yarıçapı 50.000 IY Güneş ise merkezden 27.000 IY uzaktaydı (Robert Julius, 1886-1956) 1998 Mart ayında gerçekleştirilen ince hesaplar sonucunda bu uzaklığın 23.000 IY olduğu saptandı.
Galaksinin kütlesi kesinlikle Güneş’in 100 milyar katından fazladır ve bazı
tahminlere göre 200 milyardır. Orta bir sayı elde etmek için Galaksi kütlesinin
Güneş’in kütlesinin 160 milyar katı olduğunu söyleyebiliriz.
Galaksinin kütlesi;
1.yıldızlar,
2.aydınlık olmayan gezegensel gökcisimleri,
3.toz ve gaz bulutlarından oluşur.
2 ve 3 no.lu gökcisimlerinin kütleleri çok düşüktür. Galaksideki yıldızların
kütlesi, toplam kütlenin %94’ünü oluşturduklarını söyleyebiliriz. (Örneğin:
Güneş’in kütlesi, Güneş sisteminin %99,86’sıdır.) Galaksideki yıldızların
kütlesini, Güneş kütlesinin 150 milyar katına eşit olduğunu varsayabiliriz. Güneş ortalama bir yıldızdır (Bkz.Yıldızların Sınıflandırılması) Ancak gökcisimleri küçüldükçe olası sayıları da artacağından ortalama yıldız kütlesi, Güneş’in kütlesinin yarısı kadarsa, Galaksimizde 300 milyar yıldız bulunmaktadır. Her gördüğümüz yıldıza karşılık gözle göremediğimiz 50 milyon yıldız vardır.
Lokal Grup adı verilen “galaktik küme”de (Samanyolu, Andromeda, Macellan Bulutları) ~1,5 trilyon yıldız bulunabilir. (3 milyon IY’da) 1milyar IY ötelere kadar bu sayı 1 milyarı bulur. Son incelemelere göre evrenin yaklaşık 15 milyar yıllık olduğu belirlenmiştir. Bundan dolayı, gözlemlenebilir evrende 200 milyar galaksi bulunabilir.
Orta boyutta bir galaksi olan Samanyolu’ndan 100 kat daha fazla kütleye iye
galaksiler bulunduğu gibi, yüzbinde biri kadar olan galaksiler de vardır. Ortalama bir galakside 1010 yıldız olduğunu varsayabilriz. Demek ki gözlemlenebilir evren içinde 2×1021 yıldız var demektir. Buna göre milyarda bir teknolojik uygarlığın var olma olasılığı böyle bir evrende 2 trilyon farklı uygarlığın var olacağı anlamına gelmektedir.
Daha önce sözünü ettiğimiz sayıyla başlarsak:
I – Galaksimizdeki yıldızların sayısı:
320.000.000.000
Tek başına yıldız, yaşamın varlığını garanti edemez. Bunun için yıldız yakınında bir gezegen bulunmalıdır. Yıldız tarafından enerji verilen ve ısıtılan bu gezegende yaşam var olabilir.
Onun için gezegen sistemini dikkate almalıyız. Güneş sistemimizin nasıl
oluştuğunu saptayabilirsek, diğer gezegen sistemlerinin nasıl oluştukları
konusunda bir takım sonuçlar çıkarabiliriz. Nebula hipotezine göre, her yıldızın bir gezegen sistemi olacaktır.
Açısal momentum, ayrık bir gökcisminin ya da bir sistemin dönme eğiliminin bir ölçüsüdür. Açısal momentum iki şeye bağlıdır: Maddesel noktanın bir eksen ya da bir cisim çerçevesinde dönüş hızına ve dönüş merkezine olan uzaklığına. Bu sabite, açısal momentumun sakınımı yasası denir. Bu yasaya göre, uzaklık küçüldükçe, dönme hızı artar ya da uzaklık büyüdükçe, hız küçülür.
Güneş, sistemin açısal momentumunun %2’sine iyedir. Geri kalanı sistemdeki
diğer cisimlerde bulunmaktadır. %60’ı Jüpiter, %25′ Satürn’e aittir.Eğer
sistemdeki tüm gökcisimlerinin açısal momentumları Güneş’e eklenirse açısal
momentumun sakınımı yasasına göre- Güneş, ekseni çevresindeki dönüşünü
yarım günde tamamlayacaktı!
Salınım yapan her yıldızın gezegenleri olduğunu ileri sürmek ne derece
doğrudur? Sirius’un salınımı, Güneş’e benzer bir yıldızdan kaynaklanır. 61 Cygni, Barnard, Ross 614 ve Lalande 21185 ‘te salınımlar gözlendi. Gezegen sistemlerini tüm yıldızların %93’ünü ağır dönen yıldızlarla sınırlayacak olursak:
II – Galaksimizdeki gezegen sistemlerinin sayısı: 297.000.000.000
Büyük bir yıldızda ekosfer (yaşam koşullarını sağlayacak uzaklıktaki kabuk) çok daha uzak olacaktır. Gezegenimiz dev yıldızın çevresinde, -Isaac ASIMOV’un örneğine göre- 366 milyar Km. uzakta olduğunu düşünürsek (Pluton’un Güneş’ten uzaklığının 62 katı) yıldız çevresindeki dolanımı 14.500 yıl olacaktır. Dairesel görünmeyecek kadar olan bu uzaklıktan bile Güneş’in dünyamıza verdiği kadar ısı ve ışık verecektir. Güneş’ten sönük görünmesine rağmen morötesi ve x-ışınlarının akışı yaşam için öldürücü olacaktır. Ayrıca, gezegenin konumu atmosferinin kalınlığını ayarlayarak çözümlenemeyecek bir sorun.
Bir yıldız, tüm varlığı süresince yaşam için elverişli değildir. Önce, nükleer
ateşlemelerin merkezinde başlayacağı noktaya dek yoğuşmalıdır, ancak ondan sonra yayınlamaya başlar. Sonuç olarak, yoğuşma dengeli bir safhaya ulaşır ve radyasyon, belli bir en üst sınıra vardıktan sonra orada kalır Buna yıldızın normal hali denir. Gördüğümüz yıldızların %98’i bu haldedir.Bir yıldız da ancak normal haldeyken yaşama hizmet edebilir. Güneş, normal hal süresinin henüz yarısını bile tamamlamamıştır.
Güneş’ten 70 kat büyük olan dev bir yıldız korkunç yerçekimine dayanabilmek için aşırı oranda hidrojen tüketecektir ve normal halde kalabilme süresi en çok 500.000 yıl sürecektir. Bu süre, insan ömrü için çok uzun olmakla birlikte yaşamın uygarlık düzeyine çıkabilmesi için bir gezegenin 5 milyar yıllık bir zamana gereksinimi vardır. Dolayısıyla Güneş’in 1,4 katından daha büyük kütleli bir yıldızın yaşamın gelişmesine hizmet edemeyeceği sonucuna varılabiilir.
Öte yandan Güneş’in 1/16’sı kadar olan cüce bir yıldız, (Jüpiter kütlesinin 65 katı ya da 150.000 Km çapında olacaktır) Dünyamızın, bu yıldızın merkezinden 300.000 Km. uzakta onun çevresinde döndüğünü varsayarsak, gezegenimizin bir yılı 1,1 saat kadar olacaktır. Alınan enerji biraz faklı olacak ancak bu yıldız, Dünya’dan Güneş’in 3.000 katı büyüklükte görünecektir! Hiç morötesi ışık veremeyecek olan bu cüce yıldız, pek az görünür ışık verecek ve enerjisinin çoğu kızılötesi ışık durumunda olacaktır. Güneş’in Dünya üzerindeki etkisinin, Ay’ın Dünya üzerindeki gelgit etkisinin %46’sı kadardır. Ancak bu cüce yıldızın kütlesinin, Güneş’in kütlesinin 1/16’sı kadar olmasına karşın, bunun yer üzerindeki gelgit etkisinin 150.000 katı olacaktır. Bu etkiyle cüce yıldızın ekosferindeki gezegenimiz sonunda dönüşünü durduracak ve bir yüzü tamamen yıldıza bakacaktır. Böylece gezegenin her iki yanında sıvı su kalmayacaktır.
Alacakaranlık kuşağında bile, yıldıza bakan yüzeyindeki sıcaklık dolayısıyla
atmosfer kaybolacak, yaşanmaz duruma gelecektir. Sonuç olarak M2 tayf
sınıfından küçük yıldızları (cüce yıldız) devre dışı bırakabiliriz.
O halde F2 (Güneş’in 1,4 katı) ve M2 (Güneş’in 0,33 katı) tayf sınıfları arasındaki yıldızların yaşam süresi zekanın oluşmasına fırsat verecek denli yeterlidir. Bu aralık içindeki yıldızlar “Güneşimsi Yıldızlar”dır ve galaksimizdeki oranı %25 kadardır.
III – Galaksimizdeki Güneşimsi yıldızların çevresinde dönen gezegen
sistemlerinin sayısı: 75.000.000.000*
Güneşimsi ikiz yıldızın birbirine yakın bir şekilde bulunması, herhangi birinin
çevresinde yerimsi bir gezegenin dolaşması şansını azaltır. Bugün ise beş hatta
altı yıldızlı sistemler bilinmektedir. Çoklu sistemlerin, yaşamın gelişmesine bir
katkısı olmayacaktır.
Eğer sistemimizin oluşumu sırasında Jüpiter’in kütlesi 65 kez daha çok olsaydı
bu kütle kaybı Güneş için pek önemli olmayacak, bugünkü görünümünü
koruyacaktı. Jüpiter de soluk kırmızı, cüce bir yıldız olacaktı ve böylece Güneş
de ikili bir sistemin parçasını oluşturacaktı.Galaksimizdeki yukarıda sözünü
ettiğimiz 75 milyar yıldızı gruplandırırsak;
30 milyarı (%40) tek yıldızdır.
25 milyarı (%33) cüce bir yıldızla ikiz oluşturur.
18 milyarı (%24) benzeriyle ikiz oluşturur.
2 milyarı (%3) dev bir yıldızla ikiz oluşturur.
Zekanın gelişmesi için gerekli yaşa ulaşmadan önce dev yıldız üstnova
durumunda patlayacağından bu 2 milyar yıldızı hesaptan çıkarmamız gerekir.
Eğer bir bulutsu iki yıldız durumunda yoğuşursa, iki yıldızın kalıntı maddeler
toplamakta tek yıldızdan daha etkin olabileceğini ileri sürebiliriz. Birinden
kaçacak olan gezegen maddesi, diğeri tarafından tutulacaktır. Dolayısıyla
sonunda iki yıldız oluşacak ancak hiç gezegen olmayacaktır. Robert S.
Harrington’un hesaplarına göre; eğer güneşimsi bir yıldız ikiz bir yıldızın bir
parçasıysa ve eğer aralarındaki uzaklık güneşimsi yıldızın ekosferinin en az 3,5
katıysa, o zaman yararlı bir ekosferdir. Yani bir gezegen, iki yıldızın ağırlık
merkezinden, bu iki yıldız arasındaki açıklığın 3,5 katı kadar uzakta bulunursa,
dengeli bir yörüngeye sahip olacaktır. Tek başına bütün güneşimsi yıldızların
yararlı ekosfere iye olduğunu varsayabiliriz (Yaklaşık 30 milyar yıldız).
Benzeriyle ikiz oluşturan güneşimsi yıldızların üçte biri (6 milyar), bir cüce
yıldızla ikiz oluşturan ikizlerin (cüce bir yıldızın gerek yerçekimi, gerekse
radyasyon açısından bir gezegen sistemini etkilemesi olasılığı çok düşük
olacağından) bu tür güneşimsi yıldızların üçte ikisi (16 milyar) yararlı ekosfere
sahiptir diyebiliriz. Buna göre;
IV – Galaksimizdeki yararlı ekosfere iye güneşimsi yıldızların sayısı: 52.000
Güneşimsi bir yıldız, yararlı bir ekosfere iye olabilir ama yine de yerimsi bir
gezegenin bu ekosfere dönmesi olanaklı olmayabilir. 15 mlyar yıl önceki
başlangıçta hidrojen ve az miktarda helyum vardı. Gazın hemen hemen tamamı,
ilk oluşan küçük ve orta boyutlu yıldızların çevresinde toplandığından, galaktik
merkezdeki yıldızlararası bölgelerde hemen hiç gaz yoktur. Galaksinin merkezi
bölgelerinin karakteristiği olan bu yıldızlar, II. yıldız topluluğu olarak
adlandırılırlar. Bu yıldızlar büyük miktarda hidrojenle az oranda helyumdan
oluşmuşlardır. Bu topluluk çevresinde oluşan gezegenler Jüpiter ve Satürn’e
benzeyecekler ama su, amonyak, ve metan ve diğer maddelerden yoksun
olacaklardır. Bu nedenle II. Yıldız topluluklarında yaşam için uygun gezegenlerin bulunması söz konusu değildir.
Dev yıldızlar bakımından varsıl ve merkezi bölgeye göre yıldızların daha geniş bir hacme gelişigüzel dağıldığı galaksi eteklerine I. Yıldız topluluğu (Galaksi’nin
bizim bölgemizdeki yıldızlar bu tiptedir.) adı verilir. Bu bölgeler, gaz ve toz
bulutları bakımından varsıldır. Burada oluşan dev yıldızlar, normal durumlarında
uzun süre kalmamışlardır. Gerçek devasalar birkaç yüz bin yıl, titanlar birkaç
milyon yıl, küçük devlerse bir milyar yıl ayakta kalmıştır. Oluşumundan beri
Galaksimizin eteklerinde 500 milyon üstnova patlaması oluşmuş olabilir. Bu
patlamalar, uzayı karmaşık elementler bakımından oldukça varsıllaştırmış,
yoğunluğu arttırmıştır. Ortaya çıkan kuvvetler, birtakım girdap ve sıkışmalar
yaratarak yeni bir yıldız ve yıldız grupları oluşumunu başlatmış olabilir. Eski bir
yıldızın ölümünden sonra ortaya çıkan bu yeni yıldızlar ikinci kuşak yıldızlar
olarak adlandırılır. 5 milyar yaşında olan Güneşimiz de ikinci kuşak
yıldızlarındandır. Yaşam oluşturabilecek güneşimsi yıldızlara bakarken, I. yıldız
topluluğunun ikinci kuşaktan olanlarını dikkate alacağız. Galaksi merkezinin
küçük bir kısmı dışındaki geniş dış bölgeler I. yıldız topluluğuna aittir.
Galaksideki yıldızların %80’i merkezde sıkışmıştır, geri kalan %20’sinin ancak
yarısı (toplamın %10’u) ikinci kuşak yıldızlardır. Ancak bunların çevresinde
dönen yerimsi gezegenler vardır:
V – Galakside yararlı ekosferi olan II. kuşaktan I. topluluk güneşimsi yıldızların
sayısı: 5.200.000.000
Gerekli olan, yalnızca yaşam oluşturacak bir yıldızın değil, aynı zamanda
üzerinde yaşam oluşacak bir gezegenin de bulunmasıdır. 5,2 milyar güneşimsi
yıldızın gezegenleri nerededir? Yıldızın sıvı suyun olabileceği ekosferinde hiçbir
gezegen bulunmayabilir. Küçük gezegenler yıldıza yakın, büyükleri ise daha
uzakta bulunurlar. NASA’dan Michael Hart’a göre, Güneş’in ekosferi 10 milyon Km. kalınlıkta olabilir ve Dünya’nın bu bölgede bulunması tam bir rastlantıdır. Bir gezegenin bu ekosfer içinde bulunma olasılığı kabaca 1,0’dir.
VI – Galakside yararlı ekosfere iye olan ve bu ekosfer içinde bir gezegeni
bulunan II. kuşaktan I. topluluk güneşimsi yıldızların sayısı: 2.600.000.000
Bir gezegenin, yıldızın ekosferi içinde olması yaşamın var olabileceği anlamına gelmemelidir. I. topluluk yıldızlarında bile hidrojen ve helyum dışındaki maddeler miktarca az olup büyük bir dünyanın oluşumunda kullanılamazlar. Bir gezegen, yaşamı sürdürebilmek için, bir atmosfer tutmaya yetecek ve bir yerçekimi alan üretecek kadar bir kütleye iye olmalıdır. Ekosfer dahilinde Yer’in 0,4 katı kadar bir kütle yeterli olabilecektir. Uygun yıldızları çevreleyen uygun ekosferlerdeki dünyaların yarısının -sistemimizin tüm evren için geçerli olduğunu düşünürsek- kütlece yaşanabilir olduğu sonucuna varılabilir. Böyle gezegenlerin gaz, sıvı ve katı durumunda yüzey sularına iye olma olasılıkları yüksektir, karakter olarak “yerimsi” olacaklardır.
VII – Galaksimizde yararlı bir ekosfere ve bu ekosfer içinde dönen “yerimsi” bir gezegene iye II. kuşaktan I. topluluk Güneşimsi yıldızların sayısı: 1.300.000.000
Bu koşullarda bile dış merkezli bir gezegen yaşam için uygun olmayacaktır.
Yine eğer gezegenin dönme ekseni, yıldız çevresinde dönüş düzlemine göre
aşırı yatıksa, aşırı koşullar yaşamın var olma şansını azaltacaktır. Atmosferin
kalınlığı ve geçirgenliği, gezegenin yıldız çevresinde dönüş hızı da önemli bir
etkendir. Sezgisel olarak her iki yerimsi gezegenden ancak birinin bütün önemli karakteristikleriyle yerimsi olduğunu varsayabiliriz. Gündüzler ve geceler makul uzunluktadır, mevsimler aşırılıklara kaymaz, okyanuslar ne çok geniş ne de çok dardır, yerkabuğu jeolojik olarak ne çok dengesiz ne de çok atıldır.
VIII – Galaksimizdeki yaşanabilir gezegenlerin sayısı: 650.000.000
Bu demektir ki Galaksimiz’
deki her 492 yıldızdan ancak
biri yaşanabilir bir gezegene
iyedir. Carl Sagan, Galakside
bir milyar kadar yaşanılabilir
gezegen bulunduğunu ileri
sürmüştür.
Yaşanılabilir gezegenler üzerindeki yaşam hakkında genelde akıllıca bir şeyler
söyleyebilmemiz için, yeryüzünde yaşamın nasıl oluştuğuna ilişkin akla yakın
bir şeyler söylemiz gerekir.
Kendiliğinden üreme diye bir şeyin var olmadığı ve insanların gözlediği kadarıyla bütün yaşamın daha önce var olan başka yaşamlardan kaynaklandığı anlaşılınca, yaşamın yeryüzü üzerinde ya da başka gezegenlerde nasıl kaynaklandığına karar vermek güçleşti. Moleküllerin rastlantısal çarpışmaları ve rastlantısal enerji absorbsiyonu sonucu
laboratuvarlarda oluşan değişimlerin, her zaman bildiğimiz yaşam doğrultusunda olması etkileyicidir. Bu deneyler (Stanley Lloyd Miller tarafından yaşayan dokuların şaşılacak kadar çeşitli temel molekülleri “kendiliğinden” üretildi.)
Yaşamın, bir takım kimyasal reaksiyonların sonucu olduğunu gösteriyordu ve yaşamın yeryüzünün ilk zamanlarında oluşmuş olması kaçınılmazdı. Aynı
şekilde göktaşı incelemeleri, genelde, laboratuvar çalışmalarını desteklemiş, her şeye karşın yaşamın doğal, normal, hatta kaçınılmaz bir olgu olduğunu
göstermiştir. Atomlar, en az şansa iye oldukları zaman bile, bizim yaşamımız
doğrultusunda bileşikler üretmek üzere bir araya gelme eğilimindedir. Yıldızlar
arası uzayda otuz kadar çeşitli türden moleküller saptanmıştır. Dış uzayda bile, oluşumun yönü, yaşam doğrultusunda görünmektedir. Yaşam, yeryüünün ilk zamanlarında kendiliğinden başladı ve kanıtlara göre, bu iş kolayca gerçekleşti.
Bu doğrultudaki reaksiyonlar kaçınılmazdı. Öyleyse yaşam, er ya da geç,
üzerinde yaşanılabilir bir başka gezegende de başlayacaktır.
En eski Kambriyum fosilleri 600 milyon yaşındadır ve bu rakam insanı yaşamın yaklaşık olarak bu zamanlarda başladığı varsayımına yöneltmektedir. Gezegenimizin 4,6 milyar yaşında olduğunu bildiğimize göre, demek ki Dünya 4 milyar yıl boyunca yaşamsız var olmuştur. Amerikalı botanikçi Elso Sterreberg Barghoorn 1960’larda çok eski kayalar üzerinde çalışırken belli belirsiz karbon izleriyle karşılaştı ve araştırma sonucu bunların mikroskopik canlıların kalıntıları olduğunu gördü. Bu yaşamın bulanık kanıtları 3,7 milyar yıl öncesine dayanmaktadır. Yaklaşık olarak dünyamız 1 milyar yaşındayken yaşamın başlamış olabileceği sonucuna varabiliriz.
Güneş’in normal durumunda kalış süresi 12 milyar yıldır ve bu sayıyı güneşimsi yıldızlar için ortalama bir değer olarak alabiliriz. Eğer yaşam Dünya’ da bir milyar yıl sonra göründüyse, demek ki tüm yaşam süresinin (12 milyar yıl) ancak %8’i geçtikten sonra başlamıştır. O nedenle üzerinde oturulabilir gezegenlerin, yaşam sürelerinin %8’i geçtikten sonra yaşam sahibi olabileceklerini söyleyebiliriz.
O ve B tayf türü dev yıldızlar yaklaşık bir milyar yıl kadar sonra oluşmuşlardır. Aksi durumda şimdi, normal durumlarında kalamazlardı. Eğer yıldızlar son bir milyar yıl içinde oluşmuşlarsa, bu süre içinde oluşum durumundaydılar ve oluşmaktalar… 1940’larda Hollanda asıllı Amerikalı gökbilimci Bart Jan *** galaksi eteklerinde az çok küresel biçimde bazı donuk, yoğun ve tek başına duran toz bulutlarına dikkatleri çekti. Bu bulutların yıldızlar ve gezegen sistemleri şeklinde yoğuşmakta olduğunu ileri sürdü. Sagan galaksimizde her yıl ortalama on yıldız doğduğunu kestirmişti. Öyleyse belli bir oranda yıldız oluştuğunu varsayarak; üzerinde yaşanabilir gezegenlerin yüzde x’i henüz yaşamlarının %x’ini harcamamışlardır. Buna göre, üzerinde yaşanabilir gezegenlerin %8’i ömürlerinin, üzerinde yaşam oluşması için gerekli olan %8’lik kısmını harcamıştır. Daha doğrusu bir milyar yıldan daha gençtir. Buna karşılık üzerinde yaşanabilir gezegenlerin yüzde 92’si, üzerlerinde yaşam gelişmiş olabilecek kadar yaşlıdır.
IX – Galaksimizde üzerinde yaşam bulunan gezegenlerin sayısı: 600.000.000
Yaşamın yeryüzünde varolduğu ilk 2 milyar yıl süresince, egemen
türler bakteriler ve mavi-yeşil deniz yosunları olmuştur. Bu canlıların
kimyasını ve üremesini denetleyen DNA molekülleri içeren açık seçik
çekirdekleri bile yoktur. Evrim yavaş da ilerlese 1,5 milyar yıl kadar
önce, yeryüzünde 2 milyar yıldır yaşam varken ilk çekirdekli hücreler
ortaya çıktı. Bunlar büyük hücrelerdi, daha yeterli bir kimyaları vardı
ve öncekilere göre daha büyük oranda fotosentez yapabilme
yeteneğine iyeydi. 700 milyon yıl önce, yaşamın yeryüzünde 3 milyar
yıldan beri var olduğu sıralarda, atmosferde %5 oksijen bulunuyordu.
Organik bir bileşiğin oksijenle birleşmesinden açığa çıkan enerji, aynı miktardaki
maddenin oksijen kullanmadan parçalanmasıyla açığa çıkan enerjinin yirmi
katıdır. Hücreler gruplaşarak organizmalar oluştu. Böylece çok hücreli
organizmalar gelişti ve bunları desteklemek için sert dokular oluştu. Bunlar
kolayca fosilleşebiliyordu. Zamanımızdan 600 milyon yıl önce karmaşık ve ileri düzeyde çokhücreli yaşam serpilmişti. 4 milyar yıl, yani Yeryüzü’nün tüm ömrünün 1/3’i geçmeden bu tür karmaşık canlılar ortaya çıkmadı. Eğer bu, yerimsi gezegenlerin bir özelliği ise, gezegenlerin üçte biri, tek hücreli yaşamadan daha çoğuna iye olamayacak kadar gençtir. Kalan 2/3’si karmaşık ve çeşitli çokhücreli yaşama iyedir.
X – Galaksimizde çokhücreli yaşama iye gezegenlerin sayısı: 433.000.000
Bizler zeki yaşam aradığımıza göre bu sayı yeterli değildir. Yaklaşık 370 milyon
yıl önce ilk bitkiler karaları istila etti. 4,25 milyar yıl boyunca ıssız ve ölü kalmış
olan kara, kıyılarından yeşermeye başladı. Onlarca milyon yıl daha sonra
bitkileri hayvanlar izledi. Böcekler ve örümceklerden sonra sümüklüböcek ve
kurtlar ortaya çıktı. İlkel sürüngenler (ilk omurgalılar) tümüyle kara hayvanları
olarak 275 milyon yıl önce oluştu. Bir başka deyişle Yeryüzü, ömrünün %36’sını yaşamış olduğu zaman varsıl bir yaşam ortaya çıktı. Öyleyse diyebiliriz ki, üzerinde yaşanabilir gezegenlerin %64’ü varsıl bir kara yaşamına iyedir.
XI – Galaksimizde varsıl bir kara yaşamına iye olan gezegenlerin sayısı:
416.000.000
~180 milyon yıl önce ortaya çıkan ilk memeliler, sürüngenlere göre daha
zekiydi. 75 milyon yıl öncesinde gözleri ve beyinleri gelişen primatlar, 35 milyon yıl öncesinde iki gruba ayrılarak küçük maymunlar ve lemurlar ile gelişmiş beyinli iri maymunlar oluştu. Yine yaklaşık 600.000 yıl önce Homo Sapien gelişti ve 5.000 yıl kadar önce insanoğlu yazıyı buldu. Böylece yazılı tarih başlayarak Dünya’nın bazı bölgelerinde uygarlık çiçeklendi.
Uygarlık ortaya çıktığında Dünya, 4,6 milyar yaşındaydı ve ömrünün yaklaşık
%40’ını tamamlamıştı. Üzerinde yaşanabilir gezegenlerin %40’ının uygarlık
geliştirebilecek kadar yaşlı olmadığı, %60’ının ise yeterince yaşlı olduğu
anlamına gelir.
XII – Galaksimizde teknolojik uygarlığın gelişmiş olduğu gezegenlerin sayısı:
390.000.000
Uygarlığımız 5.000 yıl sürmüştür. İyimser bir şekilde Dünya durdukça bir 7,4
milyar yıllık süre içinde teknoloji düzeyimiz daha da gelişecektir. Uzay uçuşları
gelişmeden önce uygarlığın ancak 1/1.500.000’i geçmekte ve geri kalan süre
teknolojik düzeyin daha da gelişmesi içindir. Bir başka deyişle; Galaksimizdeki
390 milyon uygarlıktan ancak 260’ı bizim kadar ilkel geri kalanları daha ileri
düzeydedir. Eğer bu 390 milyon uygarlık galaksinin I. topluluk yıldızlarına
düzgün bir şekilde dağılmışsa, iki komşu uygarlık arasındaki uzaklık ortalama
40 IY olacaktır.
Uygarlık doğar, teknolojk ilerleme nükleer bomba düzeyine gelinceye kadar
hızlanır ve bir patlamayla ya da bir ıstırapla sona erer. Kendi durumumuzu kıstas alarak diyelim ki üzerinde yaşanabilecek 12×109 yıl ömürlü her gezegende zeki türler 4,6 milyar yıl sonra ortaya çıkar, 600.000 yıl boyunca yavaş yavaş bir uygarlık oluşturur ve bu uygarlık birdenbire sona erer. Gezegen, üzerinde artık uygarlık oluşamayacak şekilde tahrip olmuştur. 600.000, 12 milyarın 1/20.000’i olduğundan Galaksimizde 650 milyon yaşanılabilir gezegeni 20.000’e bölersek, bunlardan ancak 32.500’ünün 600.000 yıl periyodunda ve Homo sapiens ‘e eşdeğer zekada bir türü gelişmekte olduğunu buluruz.
İlk uygarlığın doğuşundan sonra uygarlığın Yeryüzü gibi bir gezegende kalma
süresi, gezegenin yaşama evsahipliği etme süresinin 1/740’i kadarıdır. Bu
demektir ki her 570 bin yıldızdan ancak bugün biri var olan uygarlığın üzerinde
parlamaktadır.
