Opsiyon Sözleşmesi Nedir? ( Option Contract )
Opsiyon Sözleşmesi : Opsiyon Latince bir terim olup tercih, seçim anlamına gelmektedir. Ekonomi dünyasında opsiyon sözleşmeleri herhangi bir varlığı belirli bir vadede ya da vadeye kadar belirli bir miktarda, belirli bir fiyattan alma ya da satma hakkı veren sözleşmelerdir. Belli miktarda bir malı, menkul kıymeti veya finansal göstergeyi belli bir fiyattan ileride önceden belirlenmiş bir tarihte veya öncesinde alma veya satma hakkıdır.
Opsiyon piyasalarında alıcı açısından iki çeşit opsiyon vardır:
Alım opsiyonu (Call Option)
Alıcısına gelecekte belirli bir miktarda varlığı, belirli bir fiyattan alma hakkı veren opsiyon sözleşmesidir.[1]
Satım opsiyonu (Put Option)
Alıcısına gelecekte belirli bir miktarda varlığı, belirli bir fiyattan satma ya da satın alma hakkı veren opsiyon sözleşmesidir.
Bu iki opsiyonda da taraflar miktar, işlemin vadesi, vade tarihindeki fiyat ve opsiyon hakkını alan tarafın ödeyeceği prim konusunda bugünden anlaşırlar. Anlaşma tarihinde opsiyon hakkını alan taraf anlaşılan prim miktarını opsiyon hakkını veren tarafa nakden öder. Bunun dışında herhangi bir para değişimi yapılmaz.
Opsiyonların uygulanabilme vadelerine göre ise iki türü vardır:
Amerikan tipi opsiyon
Avrupa tipi opsiyon
Amerikan tipi opsiyonlar vadeden önce herhangi bir tarihte opsiyon alıcısı tarafından kullanılabilirler. Avrupa tipi opsiyonlar ise yalnızca vadesinde kullanılabilirler. Bu yüzden Amerikan tipi opsiyonların değeri genelde Avrupa tipi opsiyonların fiyatlarından yüksektir.
1973 yılında Amerikan Ekonomistler Fischer Black, Myron Scholes ve Robert C. Merton aynı zamanda opsiyonların gerçek değerlerini belirleme yöntemi adlı birbirinden ayrı iki makale yayınlamışlardır. Black Scholes Option Pricing Model. Scholes ve Merton’ın çalışmaları 1997 yılında Nobel Ödülünü almıştır.
Opsiyona bir örnek
Bir çiftçi tarlasındaki ürününü hasat zamanında (diyelim ki 4 ay sonra) kilosunu en az 3 tl den satmak istiyorsa bugün belirli bir prim ödeme karşılığında 4 ay sonra ürününü 3 tl den satım opsiyonu satın alır. 4 ay sonra piyasada o ürün 3 tl den daha düşük bir fiyat seviyesinde ise ürününü 3 tl den satma hakkına ship olur. Ancak eğer piyasada fiyat düzeyi 3 tl den daha yüksek ise ürününü daha yüksek olan piyasa fiyatından piyasaya satar ve bu tercihi (opsiyonu) için primin maliyetine katlanır.
