Ribozom nedir, görevleri nelerdir?
Ribozom
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ribozom, ribozomal RNA (rRNA) ve proteinlerden oluşmuştur ve hücrenin protein sentez yerlerine verilen addır. Virüsler hariç tüm hücrelerde bulunur. Sitoplazmada serbest veya endoplazmik retikulum’ a bağlı olarak bulunan 120 – 200 Å (angstrom) çapında yapılardır. Ribozomun yaklaşık %65 kadarı rRNA, geri kalan %35’lik bir kısmı ise ribozomal proteinlerden oluşur.
Yapısı
Ribozom iki alt birimden oluşur. Ökaryotlarda büyük alt birim 60S , küçük alt birim ise 40S’tir.Bu alt birimlerin birleşimi 80 S lik ökaryot ribozomunu oluşturur.Prokaryotlarda büyük alt birim 50S , küçük alt birim 30 S’tir.Bu alt birimlerin birleşimi ise 70S’lik prokaryot ribozomunu oluşturur.
Thermus thermophilus daki 30S alt biriminin atomik yapısı . Proteinler mavi renkte, tek zincirli RNA lar ise turuncu renktedir.
Kloroplast=70S : 50S ( 23S, 4.5S, 5S rRNA’lar ve ~8 protein; 30S (16S rRNA ve ~11 protein). Mitokondri= 55S türlere göre değişebilir.
İnsan Mitokondrisi: 16S ve 12S rRNA (2 tane).
Bitki Mitokondrisi: 16S, 12S ve 5S rRNA (3 tane).
(S = Svedberg birimi = Sedimantasyon (çökelme) katsayısı. 1X10 -13 sn’de sedimantasyon katsayısı 1S olarak kabul edilir.) Ribozomlar protein sentezlerinin yapıldığı merkezlerdir. Protein sentezleneceği zaman DNA’nın yarım dizisi karşısında sentezlenen mRNA zinciri ribozomun 40S’lik küçük alt birimine bağlanır. Ribozomlar tek yahut gruplar halinde bulunurlar. Tek bulunanlara monomer ribozom, gruplar halinde bulunanlara ise polizom veya poliribozomendoplazmik retikulum’a bağlı veya sitoplazmada serbest olarak bulunurlar. Endoplazmik retikulum’a bağlı olanlar hücre dışına verilecek proteinleri (pankreas, sindirim enzimleri v.b) serbest ribozomlar ise hücrenin ihtiyaç duyduğu yapısal proteinleri sentezler.
