Sıvılı termometrelerin çalışma prensibi nasıldır?
Sivûı Cara Termometreler
Sivili cam termometreler -200°C ile 600°C sıcaklık aralığında çok eski zamanlardan beri kullanılmaktadır.
Bu ter mometreler, kırılgan olmasına, belirsizlik değerlerinin SPRT’ler ile karşılaştırıldığında kötü olmasına ve ölçümlerde otomasyonu sağlayamamasma rağmen popülerliğini sürdürmektedir. Ölçümlerde başka cihaz gerektirmiyor olması, ta şmabilirliği, fiyatının ucuzluğu ve kullanım kolaylığı nedeniyle de birçok kullanıcı tarafından 0.5°C ve yukarısı belirsiz lik için tercih edilmektedir.
Sivili cam termometrenin çalışma prensibi cam içerisinde bulunan sıvının sıcaklık ile genleşmesine dayanır. Haz-
ne içindeki sıvı sıcaklığı artıkça sıvı genleşip kılcal kolon üzerinde ölçülebilir bir yükseklik oluşturur. Burada genleşme
ile sıvının termal enerjisi mekanik enerjiye dönüştürülür.
Sivili cam termometreler ile iyi bir performans elde edilmek isteniyorsa çalışma aralığının -38″C ile 250°C arasın-
da olmasına ve kontrol noktası olarak buz noktası değerinin bulunmasına dikkat edilmelidir. Ayrıca satın alırken kılcal
boruda ve ölçekte bozukluk olmamasına, sıvı içinde yabancı madde olmamasına, ölçeklendirmenin düzgün ve doğru ol-
masına ve daldırma derinliğini belirten bir yazının olmasına dikkat edilmelidir. Ölçümler yapılırken düşük sıcaklıktan
başlanmalıdır. Termometre içindeki sıvı hizası ile aynı hizadan okuma yapılmalıdır [10].
Sıvı cam termometrelerde genellikle civa veya organik sıvılar kullanılır. Ölçüm alınırken sıvıda kopukluk ol-
mamasına dikkat edilmelidir. Kopukluk varsa uygun izlekler ile sıvı bir araya getirtilir.
TABLO 2. Bazı Tennometrik Sıvıların Genleşme Katsayıları
78
Page 5
Termomeírík Sıvılar
Genleşme Katsayısı
Cıva, Civa-Taiyum
0.00016 K1
Galyum
0.00010 K’1
Etanol, Toluol, Penîan
0.001 K!
İşaretleme gövde üzerine kazıma yöntemi veya baskî yöntemi ile yapılır. İşaretleme ölçeğin yanısıra daldırma bil-
gilerini de verir.
Genleşme çemberi termometrenin üst kısmında bulunur. Bu çember termometrenin güvenliği için yapılmaktadır.
Termometre üst sıcaklık değerine yakın bir noktada kullanıldığında oluşan gaz basıncı, genleşme çemberi sayesinde
azaltılır. Büzülme çemberi ise ana Ölçeğin altına veya ana ölçek ile yardımcı ölçek arasına yerleştirilmiştir.
Termometre üzerinde ana ölçek ve bazen küçük yardımcı ölçekler bulunur. Büzülme çemberi kullanıldığında, buz
noktası değerini Ölçmek için yardımcı ölçek kullanılır.
Sivili cam termometrelerinin daldırma derinliklerine göre üç çeşidi vardır:
1. Kısmi daîdırmah sivili cam termometreler
2. Tam – Kısmi daldırma
3. Tam daldırma
3. SONUÇ
Sıcaklık ölçümü endüstride, bilim ve teknoloji uygulamalarında ve günlük hayatta çok önemli rol oynamaktadır. Bu
ölçümler ile üretilen bir ürünün kalitesi belirlenerek doğrudan ülke ekonomisine katkı sağlar. Aynca çok çeşitli uy-
gulamalarda ortam sıcaklık kontrolü verimli bir işleyiş için gereklidir. Günlük yaşantımızda hava durumunu ve sıcaklığı
öğrenmek rutin bir alışkanlık olmuştur. Bunlara ek olarak, birçok bilimsel ve teknolojik araştırma ve geliştirme yapılır-
ken sıcaklık mutlaka ölçülmektedir.
Sıcaklık ölçümleri yapılırken, ölçülecek ortam veya malzeme ile termometre arasındaki uyumsuzluklardan veya her
ikisinden kaynaklı hatalardan dolayı ölçümün belirsizliği istenen değerden daha fazla olabilir. Bunu engellemek için ne
tip bir termometrenin kullanılacağı ve bu termometrenin dayandığı ölçüm prensibinin çok iyi anlaşılması gerekir.
Bu makalede endüstriyel uygulamalarda veya ikincil seviye laboratuvarlarda sıklıkla karşımıza çıkan dört temel ter-
mometre hakkında genel bilgi verilmiştir
