Sütte besiyeri hazırlama nasıl oluyor?
A – DOĞAL BESİYERLERİ :
süt, yumurta, patates, havuç gibi doğal maddelerden yapılırlar.
I-Sütlü besiyerleri
Kaymağı alınmış süt besiyeri; Süt 20 dk, kaynatılıp buzdolabı veya serin bir yerde bir gece bekletilerek kaymak tutması sağlanır. Kaymağın altındaki süt pipetle alınıp, tüplere dağıtılır. Otoklavda 115°C’de 20 dk. tutularak sterillenir.
Turnusollü süt; Kaymağı alınmış süte turnusolün alkolik. çözeltisinden %2 oranında konur. Üstteki gibi sterillenir.
Bromkrezol morlu süt; Bir litre kaymağı alınmış süte, 0.02 gr brom krezol moru eklenir. 45-50°C’ye ısıtılıp eritilir. Üstteki gibi sterillenir.
Anaeroblar için bromkrezol morlu süt; 10 cm3 bronkrezol morlu süt tüplere dağıtılır. Her tüpe bir gram indirgenmiş demir ilave edilir. Otoklavda l20°C’de 30 dk ısıtarak sterilize edilir.
Metilen mavili süt; Kaymağı alınmış süte metilen mavisinin sudaki %1’lik çözeltisinden %10 oranında ilave edilir. Otoklavda 115°C’de 10 dk ısıtarak sterilize edilir.
II – Yumurtalı besiyerleri
Pai’nin yumurtalı besiyeri; Üç kısım yumurtaya (75 ml ye), bir kısım fizyolojik tuzlu su (25 ml) eklenerek hazırlanır. Yumurtalar su ve sabunla fırçalanarak temizlenir. %70 alkolde 5 dk. tutulup çıkarılır. Kuruduktan sonra steril bir pensle geniş ucundan büyükçe bir delik açılır. Şişenin ağzına doğru ters çevrilip sivri ucuda kırılan yumurtaların muhteviyatı boncuklu steril şişeye akıtılır. Üzerine tuzlu su ilave edilir. Homojen oluncaya kadar çalkalanır, steril gaz bezinde süzülür, tüplere 5-6 ml. olarak dağıtılır. Koagulatörde, eğri olarak 85°C’de üç gün, günde birer saat ısıtılarak koagüle ve sterilize edilir.
Pai besiyeri, bakterilerin laboratuvarda, oda derecesinde saklanması ve difteri etkeninin tanınması amaçlarıyla kullanılır. Enterobakter’ler bu besiyerinde 1-2 yıl canlı kalırlar ve R şekline geçiş, jeloz besiyerinden daha azdır. Besiyerine ekilen bakterinin 37°C’de bir gece bekletilmesi ile hazırlanan kültür, karanlık ve serin bir dolapta uzun süre saklanabilir. Bu sürede besiyerinin kurumaması için, vidalı kapaklı şişeler kullanılmalıdır.
Dorset’in yumurtalı besiyeri; Dört taze yumurta, Pai besiyerindeki gibi hazırlanır. Bu besiyeri Mycobacterium tuberculosis’in üretilmesi için kullanılır. Besiyerine indikatör olarak bazik füksin ilave edildiğinde pembe renk meydana gelir ve tüberküloz basilinin erken devrede ürediği görülebilir.
III – Patates besiyeri; Büyük patatesler alınıp, iyice yıkanır ve kabukları soyulur. Tüpe girecek büyüklükte 5 cm uzunlukta, silindir şeklinde kesilir. Suda iyice yıkanır. Silindir şeklindeki patates uzunlamasına ve eğik olarak ikiye kesilir. Her parça kalın tarafı altta kalacak şekilde patates tüpüne yerleştirilir. Tüp steril su ile doldurulur. 100°C’de 30 dk ısıtılır. Su boşaltıldıktan sonra otoklavda 115°C’de 20 dk. tutularak sterilize edilir.
Patatesler dilimlere ayrılıp, petri kutularında da besiyeri hazırlanabilir.
YAPAY BESİYERLERİ
Yapay besiyerleri, sentetik ve nonsentetik. besiyerleri olarak ikiye ayrılır.
I-Sentetik besiyerleri; Saf haldeki kimyasal maddelerin belirli oranlarda karıştırılmalarıyla hazırlanırlar. Yani yapısı tamamen bilinir. Bu çeşit besiyerlerine örnek olarak değiştirilmiş Koser’ in sitratlı besiyeri verilebilir.
Bu besiyeri 3 ml olarak tüplere dağıtılır. 100°C’de yarım saat veya 121°C’de 10 dk ısıtılarak sterilize edilir. Sentetik besiyerleri özellikle mikropların metabolizmalarını araştırmak ve biyolojik veya metabolizma artığı ürünleri saf olarak elde etmek için kullanılır.
Sentetik bir besiyerine karbon kaynağı olarak yalnız sodyum sitrat konursa; bazı bakteriler bu maddeyi kullanırlar, ve besiyerinde ürerler. Kullanmayan bakteriler ise üremez. Deney için; bakterinin 24 saatlik jeloz kültüründen az miktarda alınarak Koser’in sitrat besiyerine ekilir 37°C’de 3-4 gün bekletilirse, üreme varlığında gözle görülür bir bulanıklık oluşur. Bu ise mikroorganizmanın karbon kaynağı olarak sodyurn sitratı kullandığını gösterir.
II – Nonsentetik besiyerleri; Yapısı tam belli olmayan yapay besiyerleridir. En sık kullanılanların temeli “buyyon” denen peptonlu tuzlu etsuyudur.
Pepton, ilk defa 1880’de Naegeli tarafından bakteri üretiminde kullanılmış ve o zamandan beri besiyerlerinin en önemli maddesi olmuştur. Peptonlar; yağsız et, karaciğer, kan, fibrin, kazein, soya fasülyesi gibi maddelerin pepsin, tripsin, papain, pankreatin gibi proteolitik enzimlerle hidrolizi sonucunda elde edilir. Böylece kolloidal haldeki proteinler suda eriyen ve pıhtılaşmayan bir hale gelirler. Peptonların içinde protein parçalanması ürünleri, proteozlar, triptofan, tirozin, sistin gibi aminoasitler, nikotinic asid, riboflavin gibi ısıya dayanıklı vitaminler (=Üreme faktörleri ), Na, K, P, CL, Ca, Mg, Cu, F’e, Zn, S gibi eser elementler vardır. Peptondaki Cu az miktarda olmalıdır, yoksa bakterilerin üremesine engel olur.
Peptonların terkibi kullanılan maddelere enzime ve hazyrlanış tarzına göre değişmektedir. Peptonların içindeki maddelerden triptofanın önemi vardır. Bu madde bakterinin tanımlanmasında önemli olan indol teşkili için gereklidir.
Pepton %5 kadar nem ihtiva eden sarı, granüllü bir tozdur. Ekseriya %1’lik çözeltisi hazırlanmakta ve pH=5-7 arasında tutulmaktadır.
Pepsinle pepton hazırlanışı;
Gerekli malzemeler:
Sığır kıyması 1 kg Damıtık su 5 lt Kuru pepsin (1/500 titreli) 2 gr Kesif HCL 50 gr
Yapılışı :
Kıyma ve su karıştırılır, içine 50 ml suda erimiş pepsin ve NaCL katılır.
45-50°C’lik su banyosunda 10-24 saat tutulur.
Sonra, 80°C’de 10 dk ısıtılıp süzgeç kağıdından süzülür.
100°C’de 1 saat buharla sterillenir ve böylece saklanır.
Kullanılacağı zaman NaOH’le pH’ı 7.4-7.6’ya ayarlanır.
Et suyu peptonun üretme gücünü artırmaktadır. Bu nedenle %1 peptonlu ve % 0,05 tuzlu etsuyundan ibaret olan buyyon daha sık kullanılmaktadır.
%1 peptonlu ve %0.05 tuzlu et suyu’na buyyon, adi buyyon veya sadece etsuyu denmektedir. Bunun hazırlanışı şöyledir; Yeter büyüklükte bir kap içine bir kısım (1 kg) yağsız kıyma eti, iki kısım (2 1t) oranında su ekleyerek işleme başlanır. Şu basamaklar sırayla yapılır.
Kıyma ile su iyice karıştırılır, serin bir yerde 2 saat bekletilir,
Sonra bir saat yavaş yavaş karıştırılarak kaynatılır.
Önce müslinden yapılmış bir bezden sonra süzgeç kağıdından süzülür.
Süzüntüye eksilen su kadar damıtık su eklenir. Böylece açık sarı renkte et suyu hazırlanmış olur. Et suyunun reaksiyonu etteki laktik asid nedeniyle asittir.
Etsuyuna %1 pepton ve %0,05 NaCL katılır. Isıtılır, karıştırarak eritilir. 0.l N sodyum karbonatla pH=7.2-7.4’e ayarlanır.
Islak süzgeç kağıdından (Chardin tipi) sıcakken balonlara süzülür.
Otoklavda l20°C’de 20 dk tutularak sterilize edilir. Elde edilen besiyeri buyyondur. Balonlara, şişelere veya tüplere dağıtılır.
pH kontrolü ve gerekirse ayarı yapılır. Otoklavda 120°C’de 20 dk bırakılarak sterilize edilir
