Tıpta olan önemli gelişmelerin kronolojik sıralaması nedir?
730 — Nanto İsminde bir Türk âlim ve Hekiminin Toharistandan Çin’e giderken beraberinde Çin hekim ve âlimlerinin tanımadığı eczâ-yi Tıbbiye ve İspençiyariye götürmesi.
759 — Toharistan Yabgusu tarafından Çin İmparatoruna hediyeler meyanında 200 tıbbî müstahzar irsali.
874 — Kahirede İbn-i Tolun’un yaptırdığı hastanenin küşadı.
927 — Türk Hekim ve mütefennini Ebu Reyhanı Biruni’nin Doğumu.
980 — İbn-i Sina’nın Buhara civarında Haramsin köyünde doğması. 1037 — İbn-i Sina’nın Hamedanda ölümile oraya defni (21 Haziran). 1048 — Türk Hekim ve mütefennini Ebu Reyhanı Biruni’nin vefatı.
1769 — Karahanlılar zamanında Vezir Yusuf Has Hacib tarafından tıbbî bilgilerin ehemmiyetini gösteren “kudatgu bilig”in yazılması.
1135 – Selçuk Hükümdarı Kılınç Arslan tarafından Kara Kurt nâmındaki emirle¬rinden biri için Kara Kurt İlçesinin yaptırılması.
1151 — Büyük bir müşâvere-i tıbbiye yapılmasına rağmen Melikşah’ın Torunu Mesud’un Hamedan’da vefatı.
1154 — Şam’da Nureddin Şehidi Türkî hastanesi küşadı.
1154 — 1834-Musul’da, Erbil’de Gökbörü sıhhî müesseseleri küşadı.
1154 — 1198-Şamda Kaymeri hastanesi küşadı.
1205— Kayseri’de Selçuk Prensesi Gevher Nesibe hastanesi küşadı.
1217 — Sivas’da birinci Keykâvüsün büyük hastanesi küşadı.
1219 — 1236 – Konya’da Darüşşifa.
1220 — Sivas Dârûşşifası vakfiyesinin tanzimi.
1228 — Divrikide Selçuk Prensesi Turan Melik hastanesi küşadı.
1235 — Çankırı’da Selçuk ricalinden Atabey Ferruh hastanesi küşadı.
1236 — Ilgında Alaeddin Kebkuyad tarafından Ilıcanın yaptırılması.
1267 — Ilgında Alaeddin Kebkuyad tarafından yapılmış Ilıca binasının sahib Ata Ali bin Hüseyin tarafından tecdiden tamiri ve kitabenin vaz’ı. Eski kitabe zayi olmuştur. Mimarı Selçuk Mimar ve nakkaşı kâlüyan’dır.
1271 — İsfehan’da Kirmanda Kutluğ- Türkân hastanesi küşadı.
1271’de Konya Aksarayında Darüşşifa, Akşehirde Darüşşifa, Mardin’de Artikîlerin Darüşsifası.
1272 — Kayseride Selçuk Ricalinden Ali Pervane hastanesinin küşadı.
1275 — Tokat’da Pervane bey Dârûşşifası.
1284 – Seyfeddin Kalavun namında bir Türk emiri tarafından Kahire’de Mansuri hastanesinin inşası. (Kalavun hastanesi de derler. XIVinci asırda Konyalı Hekim Hacı Paşa [Hızır bin ali] burada hekimbaşılık ve müteakıb asırda Keza Hekim Emir Çelebi başhekimlik yapmışlardır. Burada Cüzamlılar için bir yer ayrılmışdır).
1305—İlhanilerden Olcayto Sultan Mehmed Hüdabende’nin tesis ettiği Sultaniye şehrinde eczahane ve noksansız bir hastane tesisi.
1308-Amasyada İlhanilerden Olcayto Mehmedin haremi İlduş Hatun kölesi Anber Abdullah Dârûşşifası.
1312 — Amasya Dârûşşifasımn vakfiyesinin Alaaddin bîn Ali tarafından tanzimi.
1318 -Farsça tıbbî eser yazan fazıl etibbamızdan Sivaslı Ali’nin vefatı.
1341 — Anadolu’da ve Karaman dağlarında ve Şarka şiddetli Veba istilâsı.
1389 — Gerede’li İshak bin Murad tarafından Havasül’edviye eserinin yazılması. İshak bin Murad’ın Gerede’de, yazdığı bu Edviye-i müfrede eseri ilk Türkçe tıbbî telifatdandır.
1399 — Bursa’da Beyazid I hastanesi.
1417 — Konyalı meşhur Türk Hekim ve âlimi Hacı Paşa’nın vefatı.
1421 — 1451 – Türkiye’de Osmanlılar devrinde ilk Cüzamhanenin Edirne Kirişhane mahallesinde kurulması. (Burası 1627 senesinde hâlâ faaliyetdedir).
1445 — Tabib Sabuncu oğlu Şerefeddin’in Kitabül Akrabadini telifi.
1465 —Amasyalı Tabib Sabuncu oğlu Şarefeddin bin Ali tarafından Cerrahiye-i ilhaniyenin resimli olarak Türkçe telifi. (Ali Emiri kütüphanesi müzesindedir )
1470 — Fatih Dârûşşifası.
1485 — Edirne’de Bayezid II Dârûşşifası.
1488 — Amasya dârûşşifasında yetişen hekimlerimizden Şükrullahın vefatı.
1505 — Cerrah Abdullah oğlu İbrahim’in Morada Moson kalesinde bulduğu cer¬rahi kitabını öz dilimize çevirmesi. (Alaimi Cerrahin)
1514 — Selim I tarafından Üsküdar’da Cüzamhanenin yapılması.
1523 — Haşat-ı mesane üzerine mühim bir eser yazan Ahi Ahmed Çelebi’nin Mısırda vefatile İmam Şafii kurbuna defni.
1539 — Mimar Sinan tarafından Hasekide Hurrem Sultan Dârûşşifasının yapılması.
1543 — Celâledin Suyûti’nin Taundan bahis eseri.
1554— Mimar Sinan tarafından Mağnisada Selim I annesi Hafsa Sultan namına yapılan hastanenin küşadı.
1555 -İstanbul’da Şiddetli Taun istilâsı.
1561 — Taş Köprülüzâde Ahmed bin Mustafa’nın devaül’veba eseri.
1566 — Nidâinin menafiünnâs’ı telifi.
1575 — Karamanlı Süleyman bin Ali (Devriş Siyahi-i Larendevi) tarafından müşkilât-ı Lügati tıb eserinin telifi.
1583—Üsküdar’da Murad III annesi Atik valde için Mimar Sinan’a yaptırılan hastane.
1585 — Tabib Devâinin risale-i dilpezir eserini yazması.
1588 — 500’e yaklaşan mimari eserler meyanında 4 hastane 14 imaret ve 32 ha¬mam gibi muâveneti içtimaiye müesseseleri yapan Mimar Sinan’ın vefatı.
1592 – Istanbul’da şiddetli Veba istilâsı.
1594 — Cerrah Mehmed paşanın camii yanında elyevm yıkılan hamamını yaptırması.
1597 — Cerrah Mehmed Paşa’nın Sadrazam oluşu.
1603 —Sadrazam Cerrah Mehmed Paşanın vefatı. (Cerrah Mehmed efendi sa¬rayda has odalı ve sarayın cerrahı idi. III üncü Murad’ın oğlunu Sünnet etmekle meşhur olmuşdur).
1616 — Sultan Ahmed Dârûşşifası.
1620 — İstanbul’da Şiddetli Veba istilâsı.
1624 — Emir Çelebinin Enmuzeç eserini tertibi.
1636 — Halebli hekim başı Salih bin Nasrullahın Gayetül’beyan eserini telifi.
1637 — İstanbul’da büyük Taun.
1638 — Enmuzeçi tıb sahibi Emir Çeiebi’nin vefatı.
1646 — Şifaül’fuadın sahibi ve Fatih Darrüşşifası tabibi Zeynelabidinin vefatı.
1647 — Dört defa hekim başılık eden Sakızlı Ali efendinin oğlu hekim İsa’nın Nizamül’eviye nam mergub eserini telifi.
1649 — Nizamül’edviye müellifi Sakızlı Ali zade hekim İsa efendinin İstanbul’da vefatı.
1669 — Halebli hekim başı ve gayetül’beyan sahibi Salih bin Nasrulah’ın Yenişehir’de vefatı.
1678 — Bir çok kıymetli eserlerin müellifi hekim Hezarfen Hüseyin efendinin vefatı.
1679 –Anadolu’dan gelen bir Çiçek aşıcısının İstanbul’da çocuklarda çiçek aşısı tatbiki,
1699 — 25 tabib ve 28 cerrah’ın mufassal künyeleri yazılarak heyet-i fenniye huzurunda imtihanlarının icrasile icrâ-yi sanata mezuniyet verilmesi.
1704 — Meşhur Türk hekim ve müellifi Şaban Şifaî efendinin Ankara’da vefatı. 1707 — Akrabadin sahibi hekim başı Nuh efendinin vefatı.
1715 — Terceme-i akrabadin sahibi Hayatizâde damadı Süleyman efendinin vefatı.
1717 — Madam Montagu’nün Türkiyede Çiçek aşısı tatbikatını İngiltere’ye tanıtması.
1722 — Eski Sarayda hastalar dairesi inşası.
1722 — Türk hekimleri tarafından bir Şura-yi sıhhîde bir Cüzamlıya tıbbî rapor verilmesi.
1724 — Sadrazam tarafından Üsküdar Cüzamhanesine minber vaz’ı.
1738—Meşhur tıbbî eserler müellifi Hayatizâde Mustafa Feyzi efendinin İstan¬bul’da vefatı.
1742 — Bizde Simyaya dair mühim eserler yazan ve Paraselsden tercemeler yapan Bursalı Ömer Şifâinin vefatı,
1747 — Bıdaatül’mübdedi ve cerrahname sahibi hekim Ali efendinin Bursa’da vefatı.
1748 — Hekim Devriş Abbas Yeşim’in meşhur iki cild Türkçe düstûr Vesim fitıbbül’cedid velkadim eserini telifi (Rağıb paşa, Bayezid ve Topkapı sarayı kütüphanelerinde birer nüshası vardır.)
1749 —Ahmed Sâni bin Hasan tarafından Tuhfetürmümihinin tercemesi.
1751 — İstanbul’da Taun.
1761 —Düsturu vesim müellifi Vesim Abbas efendinin vefatı.
1764— Tabib Mustafa bin Mehmed tarafından Risale-i feyziye fi lûğatül müfredat-ı tıbbiye eserinin telifi.
1765— İbni Sina Kanununun ilk defa Türkçe’ye mütercimi Tokatlı Mustafa efendinin vafatile Toklu Dede civarına defni.
1765 — Mehmet Sait efendinin mizan-ı nabzı tertibi.
1766 —Diyarbekir’li tıb alimlerimizden Rıza efendinin vefatı.
1769 — Yeni Sarayda Hastegân ocağı.
1769 — Kâtib zade Mehmed Refi efendinin vefatı.
1775 — Irak’da Veba.
1782 — Burhafe mütercimi hekim başı Abdülaziz efendidin İstanköy’de vefatı.
1785 — Has bahçede hastalar ocağı ve bimarhâne.
1785 — Taksimde Topçu Askeri hastanesi.
1796 — Erzurum’da büyük Veba.
1799 — Tersanede Dispanser.
1801— Tıb müelliflerimizden ve yüksek âlimlerimizden Gevrekzâde Hafız Hasan efendinin vefatile Eyüb’e defni.
1802-Cüzam hakkında bir eser telif eden tabib hafız Hüseyin’in vefatı.
1803-İstanbul’da şiddetli Taun.
1804 — Tersane hastanesi küşadı.
1805 — Hekim başı Lokman Naim efendinin vefatı.
1809 — Köyünde, insanlara karışmayup yerinde oturan Cüzamlılara müdahale yapılmaması kararı.
1810 – Mahmud II tarafından Üsküdar Cüzamhanesinin tecdiden tamiri.
1811 —İstanbul suları tesiri ve mikyas mâ dereceleri hakkında bir eser yazan şeyhüi’islam Aşır efendi mahdumu kazasker Hafif efendi vefatı.
1813 — İstanbul’da şiddetli Taun.
1820 — Şânizâde Ataullah efendinin tıbdan beş cild (Hamse) sini telifi.
1822 — İstanbul’da şiddetli Taun.
1827 – Ser müneccim Osman Sâib efendinin tıbhanedeki teşrih hocalığına tayini.
1827 — Vak’a nüvis ve hekim, hamsenin müellifi şânizâdenin Tirede Menfada vefatı.
1829 — Avrupaya tıbhaneden talebe gönderilmesi tasavvuru.
1831 — Cerrahhanenin yeniden Topkapı sarayı sahilinde hastalık odasında tesisi.
1832 —Hekimbaşı Mustafa Behçet efendinin vefatı.
1836 — Meclis-i Umûr-u Sıhhiye teşkili.
1836 — Cüzamhanenin Saray içinde otlukcu kışlasına nakli.
1836 — Tabhanenin Saray içinde otlukcu kışlasına nakli.
1837 — Tıbhane-i âmire kütüphanesinin tesisi.
1838 —Salih efendinin tıbbiye nebatat muallimliğine tayini.
1838— Devriş Paşanın Tıbbiye Hikmet muallimliğine tayini.
1838 — Tıbhane ve Cerrahhanenin Galata Saraya nakli.
1838-Türkiye’de Karantina tesisi için Seretibba Hayrullah efendi riyasetinde Meclis-i Sıhhî kurulması.
1838 — Ilgın hanedanından hacı Numan efendi tarafından Ilgın Ilıcasının tamiri.
1838 — Doktor Bernard’ın Viyanadan Mektebi Tıbbiye-i Adliye’ye baş muallim ünvanile daveti.
1838 — Edirne kapısında gariblere ve bekârlara hastane açılması.
1839 — Mekteb-i tıbbiye-i adliye kütüphanesinin ıslahı.
1840 —Mayıs 27 de Lebib efendi tarafından Karantina nizamnamesinin tanzim ve kabulü.
1840 — Muallim-i evvel Bernard’ın Bursa kaplıcaları hakkında Fransızca eseri ve eserinin Türkçe taş basımı.
1841 — İstanbul’da Kolera.
1843 — Eflak voyvodası Bibesko beyin mekteb-i tıbbiye imtihanlarında Mecid I ile bulunması.
1843 — Mecid I tarafından Üsküdar Cüzamhanesinin tecdiden tamiri.
1843 — Tabib Hayrullah efendinin İspençiyari dersine dair mektebi tıbbiyede tuttuğu not defterinin yazılması.
1844 — Avrupaya ikmali tahsil için tabiblerden bazılarının izamı,
1845 —Muallim-i evvel Bernard’ın ölümü
1845 — Macarlı Abdullah beyin tıbbiyede İlm-i arz ve maâdin muallimliğine tayini.
1845 — (Bezm-i âlem) Gureba Hastanesi küşadı.
1847 — Taksimde mekteb-i fünun-u tıbbiye inşasına başlanması.
1848 — Galata Sarayda bulunan mekteb-i tıbbiye-i adliyenin yanması.
1849 —Tıbbiyenin Hasköy’de hamberehane kışlasına nakli.
1849 — Anadolu’da ve Erzurum’da Kolera istilâsı.
1855 — Aşır efendizâde Hafid efendinin mihahül’miyah eserinin taş basması.
1856 — Cemiyet-i tıbbiye-i şâhânenin kuruluşu.
1859 — Hekim ve müverrih Hayrullah Efendinin tıbbiye nazırlığına tayini.
1862 — Bir çok tıbbî risale ve eser yazan Dr. Hüseyin Hulki beyin doğumu.
1863— Mekteb-i Tıbbiye’de Fransızca tedrisata nihayet verilmesi.
1864- Mekteb-i Tıbbiye’de Türkçe tedrisata başlanması.
1865 —Tıbbiye’de Terakki ve İttihad Cemiyetinin müessislerinden Doktor Themo’nun doğumu.
1865 — Tıbbiyenin Saray içindeki Taş kışlasına nakli.
1866 — İstanbul’da Beynelmilel Karantina kongrelerinden birinin akdi ve hekimbaşı Salih efendinin bu kongreye Riyaseti.
1869 — Haseki kadınlar hastanesi küşadı.
1873 — Mülkiye Tıbbiyesinin mekteb-i Tıbbiyede küşadı.
1873 — Amasya Darüşsifasının delilere tahsisi.
1874 — Emirgân hastanesi küşadı.
1874 — Tıbbiyenin tekrar Galata Saraya nakli.
1875 — Mülkiye Tıbbiyesinin Ahırkapı’ya nakli ve oradan Kadırgada Menemenli Mustafa Paşa konağına kaldırılması.
1878 — Tıbbiyenin tekrar Saray içine nakli.
1879 — Beyoğlu Zükur hastanesi küşadı.
1879 — Ceride-i tıbbiye müessisi hekim ve Cerrah İsmail paşanın vefatı.
1879 — Türkçe tıb tedrisatının serefrazı Kırımlı doktor Miralay Aziz beyin vefatı.
1881—Tarsuslu Osman Hayrı efendinin tarzı atik üzere yazılmış Kenzüs’sıhhatül’ ebdaniye eserinin matbaa-i Osmaniye tarafından Tab’ı.
1884 — Değerli muallim ve tıb müelliflerimizden Kaymakam Birgili Mehmed Nuri beyin vefatı.
1884 — Tıbbiye Ensac muallimliğine Saib Paşanın tayini.
1885-Çiçek Aşısı Nizamnamesinin neşri.
1887-Dâul’kelb Ameliyathânesinin Mekteb-i Askeriye-i Tıbbiye-i Şâhâne’de-İstanbul’da küşadı. (kuduz tedavi müessesesi). İlk bakteriyolojik çalışmaların burada başlaması.
1888 — İlk Seririyatı üzniye ve hançereviye üzerine kaymakam doktor Şefik Şakir beyin tayini.
1889— Mekteb-i tıbbiye-i askeriyede hatab kıraathanesinde hürriyetperver gençlerin birlikte hareket için and içmeleri. (ittihad ve terakki cemiyeti)
1890— İlk Bakteriologi muallimliğine Hamdi paşanın tayini.
1892— Tıbbiyeye dahiliye, hariciye, göz, doğum kiliniklerinin ilâvesi.
1892 — Cerrahlık tahsilinin tıb tahsilile birleşmesi.
1892-Telkihhâne-i Şahanenin, Hüseyin Remzi bey tarafından Mekteb-i Askeriye-i Tıbbiye-i Şâhâne’de temmuz ayında küşadı
1892 — Haydarpaşa’da Askeri tıbbiye binasının inşasına başlanması.
1893 — Pasteur şakirdi Nikolün, Mekteb-i Askeriye-i Tıbbiye-i Şâhâne’de Bakteriyologi laboratuarını tesisi.
1893 —Nuh Kuyusunda Zeyneb Kâmil hastanesi küşadı.
1894 — Mekteb-i Askeriye-i Tıbbiye-i Şâhâne’de ocak ayında Dr. Ali Rıza Bey tarafından Kimyahâne-i Şâhânenin küşadı. Avrupa’da ilk defa Türklerin Cüzamhane yaptırdıklarını 1892 de Viyana Frengi kongresine söyleyen doktor Hüseyin Hulki’nin genç yaşında vefatı.
1896 — Meşhur hekimbaşı ve nebatat Alimi Salih efendinin vefatile Eyübe defni.
1897 — Değerli tedavi hocalarından Münir beyin vefatı.
1898-Mekteb-i tıbbiye muallimlerinden ve bir çok tıbbi eserlerin müellifi Miralay Hüseyin Remzi beyin vefatı.
1899 — Şişli’de Hamidiye Etfal hastanesinin küşadı.
1900 — İlk Seririyat-ı Etfal muallimliğine Salih beyin tayini.
1902— Haydarpaşa Askeri tıbbiyesinin hitamı ve Haydarpaşa Askeri tıbbiye binasının küşad resmi.
1903— Bizde, Röntgenle ilk meşgul olan hekimlerimizden Es’ad Feyzi’nin vefatı.
1904 — Askerî Tıbbiyenin Haydarpaşa’ya nakli.
1907—İlk Kimyagerlerimizden Kaymakam Ali Rıza beyin vefatı. (kimyahânenin kurucusu)
1909 — Mülkiye tıbbiyesinin Haydarpaşadaki Askerî tıbbiyesine katılması,
1910 — Claude Bernard talebesi meşhur Fiziyologi hocası Şakir paşanın vefatı.
1917 — Nebâtat muallim ve müellifi Hacı Ali paşanın vefatı.
1919 — İstanbul Etibba Muahedenet Cemiyetinin kurulşu.
1922 — Bayanların Tıb Fakültesine kabulleri.
1923 — Teşrih müderrisi Mazhar paşanın vefatı.
1924 — P. C. N. Sınıfının ihdası.
1925 — Zührevi hastalıklarla mücadele kanunu.
1926 — Kadırgada Vilâdiye Kliniğinin Haydarpaşaya nakli.
1926 — Memleketimizde Sıtma mücadelesinin başlangıcı.
1926 — Tıb fakültesi kiliniklerinin İstanbul hastanelerine nakli ve bir sömester sonra tekrar Haydarpaşa’ya iadesi. Türk Kodeksini hazırlamak üzere komisyon teşkili.
1927-Üsküdar Cüzzamhanesinin lağvı ile hastaların Topkapı Bîmarhânesine nakli.
1927- Hıfzıssıhha Müessesesi ve Bakteriyolojihane Müdürü Müderris Ahmet Refik (GÜRAN) tarafından, İstanbul’da bakteriyolojihanede BCG aşısının ilk defa üretilmesi.
1928- 27 Mayıs tarihinde Merkez Hıfzısıhha Müessesesi Ankara’da açıldı ve müdürlüğüne, Sivas Hıfzıssıhha Müessesesi Müdürü Dr. Mustafa Hilmi (SAĞUN) bey tayin edildi.
1929 — Etıbba Odalarının kuruluşu.
1930 — Profesör Reşid Rahmeti tarafından Uygurca Tıbbî metinlerin okunarak Almanca neşri.
1931— Türkiye’de sıhhî müzelerin müessisi ressam Doktor Hikmet Hamdinin ölümü.
1933— Tıb Fakültesinin Haydarpaşa’dan İstanbul hastanelerine Üniversite merkez binasına nakli.
1933 — İstanbul Darülfünununun Tıb fakültesinin ilgası ve yeni Üniversite tıb fakültesi kuruluşu.
1933-Tıb Tarihi Enstitüsünün Kuruluşu, ve Üniversitede Tıb Tarihi ve Deonto¬loji kürsüsü ihdası.
1933— Bizde ilk defa Röntgenle meşgul olan malumatlı ve ressam hekimlerimizden doktor Rıfat Osman Tosyanın vefatı.
1934— (Rivinta di Storia delle scianze mediche naturali) mecmuasında Prof. Castiglioni’nin İlk defa Avrupada Türk Tıb tarihi hakkında yazılmış bendi.
1935— Türk tıb tarihi için çalışanlardan M. Cevdet’in ölümü.
1935 — Bakırköy Bîmarhanesinde Cüzamlılar için bir paviyon ihdası.
1935 — Etibba Muhadenet Cemiyeti ismi yerine, “Türk Hekimleri Dostluk ve Yardım Cemiyeti isminin konması.
Cemiyetin ilk teşekkül senelerinde bir kaç defa çıkarılan (^Muhtıra Defter) lerine, Türk Tıb Tarihi Kronolojisi konmuştu. Bu defa, bu yazılar, DR. SÜHEYL ÜNVER tarafından çok iyi bir şekilde tasnif edilerek büyültülmüştür. Kendisine müteşekkiriz.
