Yağ çeşitleri, hayvan ve insanda depolanan yağ çeşidi nedir?
Asitlerde alkollerin birleşmesinden oluşan lipit çeşitleridir. ·Karbon, hidrojen, ve oksijenden meydana gelirler. Karbonhidratlardan farklı olarak yağlarda oksijen oranı hidrojenden daha azdır.
·Kloroform, eter, benzem ve aseton gibi maddelerin içinde erir. Suda erimezler.
·Karbonhidratlardan daha daha fazla enerji verici olup, daha fazla enerji deposudurlar. (Bir gram yağın yanmasından 9,3 kgcal açığa çıkarken 1 gram karbonhidrattan 4,1 kgcal’lik enerji açığa çıkar.
·Basit yağlar depo eğilimli olup bir kısmı iç organların çevresinde (yastık görevi) bir kısmı dere altında (izoplaspan görevi) hücre stoplazmasında depolanır.
·Solunumda kullanılabildikleri gibi bileşik lipitler halinde yapıyada katılabilirler.
·Lipitler karbonhidratlarla birleşerek glikolipidleri proteinlerlerle birleşerek lipoproteinleri oluştururlar ve bunlarda zar yapısına bağlıdır.
·Yağ türevleri hormon olarakta görev yapar. Bu tip hormonlara steroid hormonları.
·Erkek ve dişi eşey hormonları
·Böbrek üstü kortex’inden salgılanan Kortizol ve Aldesteron
·Kolesterol Vitamin
·Sofra tuzları
·Yağlar, yağ’da çözünen ADEK vitaminlerinin emilmesini sağladıkları için insanlar tarafından kullanılırlar.
·Yağların Oluşumu
·Yağlar gliserol ve yağ asitlerinden meydana gelir.
·Bir mol yağ, yağ asidi ve gliserdün ester bağı ile birleşmesi sonucu meydana gelir. Reaksiyon sonucunda üç mol su açığa çıkar.
·Yağ asitleri ya alkole (gliserol) yada üç karbonlu bir alkol olan (gliserin) ile birleşerek yağları meydana getirir. (Bazı Basit yağların alkolü gliserol değildir.)
·Kısaca R-COOH şeklinde gösterilen yağ asitlerinin R(radical) grubu CH3ile başlayıp CH4 şeklinde süren zincirsi bir yapıya sahiptir.
Gliseritler: (Basit yağlar) Yağ asitlerinin gliseritle teşkil ettiği yağlardır.
1-Üç yağ asidinin bir molekül gliresil ile teşkilmettiği estere Trigliserit denir.
2-İki yağ asidinin bir molekül yağ asidiyle teşkil ettiği estere Digliserit denir.
3-Bir yağ asidinin bir molekül gliserille teşkil ettiği estere Monogliserit denir.
Not→ Bir asitle bir alkol arasında oluşan interaksiyondan meydana gelen bağı ester bağı denir.
Not→ Gliserinle dehidrasyon sentezi sonucu ester bağı oluşturarak bir yağın yapısına katılan yağ asitleri aynı çeşit olabilecekleri gibi farklarında olabilir. Örneğin; yağ asitlerinden birinin yerine H3PO4 (Fosforikasit) girerse oluşan moleküle fosfolipid denir. fosfolipidler hücre zar yapısına katılırlar.
Doymuş Yağ: (Katı yağ) R’deki karbonlar arasında çift bağ tok ise ve bu karbonların hepsine ikişer hidrojen bağlı ise bu tip yağlara doymuş yağ denir.
Doymamış Yağ: R’deki karbonlar arasında çift bağ var ise veya karbonların hepsine hidrojen bağlı değil ise bu tip yağlara doymamış yağ denir.
Doymuş yağ aitleri örnek olarak tereyağında bulunan Bütirik asit, doymamış yağ asitlerine örnek olarakta Olerk asiti verebiliriz. Doymuş yağ asitlerine sahip yağlar oda sıcaklığında katıdır.
Bu iki yağ grubunun haricindeki margarinler bitkilerindeki doymamış yağ asitlerinin laboratuvarlarda hidrojenle doyurulması sonucu elde edilir.
NOT→ Karbon atomlarının yağ molekülünde gruplanması yağın suda çözünmesini önler. Yine bu yüzden yağlar hafiftir.
NOT→ Develer, kış uykusuna yatan hayvanlar metabolik suyu kullanırlar. Göçmen kuşlar ise yağın yoğunluğu az olduğu için metabolik su için yağı kullanırlar.
Yağların Sindirimi
·Kimus 12 parmak bağırsağa gelince pankreastan salgılanan safra tuzlarının lipas, karaciğerden salgılanan safra tuzlarının etkisiyle yağ asitleri ve gliserole dönüşür.
·Safra tuzları yağı parçalayarak lipazın etki yüzeyini arttırır. Gliserol suda erir ve emilr.
·Yağ asitleri safra tuzu ile bileşik yaparak sabun oluşturur. Öyle emilir.
·Safra bağırsak bakterilerinin enzimleri ile etkileşerek dışkıya kahverengi renk verir.
·Safranın steroid olduğundan ADEK’in emilimini sağlayan yağ türevidir.
·Safra kullanıldıktan sonra geri kalanı geri emilir.
·Eğer safra kesesi salgısını bağırsağa dökemez ise karaciğer tarafından geri emilir. Bu durumda sarılık hastalığı gözlenir.
Yağ çeşitleri
·Basit yağlar (Nötral) veya gliseritler
a- Doymuş b- Doymamış c- Mumlar
·Bileşik yağlar
a- Fosfolipitler b- Glikolipitler c- Lipoproteinler
·Diğer yağ çeşitleri
a- Steroidler b- Kolesterol c- Karationidler
