Yara ve Yaralanma Çeşitleri
YARALANMA İLE İLGİLİ VERİLER
Yaralanma 1-44 yaş grubunda, en önemli (4.) ölüm nedenlerinden birisidir. Yaralanma sonucunda yılda ortalama binlerce kişi ölüyor; bu yaralanmaların üçte biri bakım verenlerin “kuşkulanma” eksikliği sonucu meydana gelmektedir. Sağlık görevlilerinin, “kuşkulanmamaları” nedeniyle,
ihmal ettikleri yaralar gereksiz yere ölüme neden olabilmektedir. Örnek: kafadaki kanayan yaralanmayı görüp onunla ilgilenip, karna gelen darbeyi araştırmadığından göz ardı ettiği bu yaralanma hastayı şoka sokup öldürebilmektedir
KUŞKU, hastayı değerlendirirken olay yerini de değerlendirmeyi unutturmaz ve yaralanma sonucu oluşan kayıpları azaltır
Kazalar ağır maliyetlere neden olmaktadır. Bu maliyet, hem yaralanma/sakatlık/iş gücü hem de ekonomik kayıplar olarak karşımıza çıkar. Bu maliyetleri en aza indirmek hastane öncesi sağlık personelinin “altın saat” olarak tabir edilen süreci anlamaları ve uygulamaları ile mümkündür. Altın Saat: en kısa zamanda, en etkin acil bakım verilerek, yaralının hastaneye ulaştırılması (genellikle, yaralanmalarda öngörülen süre en fazla 25 dakikadır).
YARALANMA VE FİZİK
Yaralanma, vücudun, herhangi bir enerji ile birden bire karşılaşmasıyla ortaya çıkan sonuçtur.
Enerji: ISI, ELEKTRİK veya HAREKET şeklinde olabilir
Hareket (kinetik) enerjisi: İnsan vücudunda öldürücü olabilen ya da kalıcı izler bırakabilen bir enerji türüdür, yaralanmaların da en başta gelen nedenidir.
Yaralanmada fiziğin yeri nedir?
·Yaralanmanın güç ve hareket sonucu oluştuğu sanılmaktadır. Bu güçler (ya da kuvvetler) fizik kanunları ile açıklanabilmektedir
·Hareket halinde iken, hareketi sağlayan enerjidir,
·Hareket durunca, hareket enerjisi ısıya dönüşür veya yapıları bozar
·Kinetik enerji/hareket enerjisi tamamen tükeninceye kadar dokuya zarar vermeye devam eder
·Dokular ancak orta derecedeki hasarları karşı kendilerini koruyabilirler
FİZİK KANUNLARI
Yaralanmada etkili olan diğer bir deyişle bedendeki yaralanmaya yol açan fizik kanunları:
·Kinetik enerji
·Newton’un birinci hareket kanunu (eylemsizlik ilkesi)
·Enerjinin korunumu kanunu
KİNETİK ENERJİ / HAREKET ENERJİSİ (HE)
Hareket eden cisimlerin sahip olduğu enerjidir. Hareket enerjisi arttıkça ortaya çıkan iş de artar.
KİNETİK ENERJİ = mv2/2 = (Kütle x Hızın karesi) : 2 FHE = 1/2 kütle x hız2 FEkin=1/2 m v2
M = Kütle(ağırlık)
V = Hız
