Yüksek Mahkemeler Hangileridir, Görevleri Nelerdir?

Yüksek Mahkemeler Hangileridir, Görevleri Nelerdir?

Yüksek Mahkemeler: Ülkemizin yargı sisteminde yüksek mahkemeler olarak 6 tane mahkeme vardır. İşte bu mahkemeler sırası ile ; 1.Anayasa mahkemesi. 2.Yargıtay. 3.Danıştay. 4.Askeri Yargıtay. 5.Askeri Yüksek İdare Mahkemesi 6.Uyuşmazlık Mahkemesi.

Anayasa Mahkemesi
– Anayasa Mahkemesi on bir asıl ve dört yedek üyeden kurulur.
– Cumhurbaşkanı, iki asıl ve iki yedek üyeyi Yargıtay, iki asıl ve bir yedek üyeyi Danıştay, birer asıl üyeyi Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıştay genel kurullarınca kendi Başkan ve üyeleri arasından üye tamsayılarının salt çoğunluğu ile her boş yer için gösterecekleri üçer aday içinden; bir asıl üyeyi ise Yükseköğretim Kurulunun kendi üyesi olmayan yükseköğretim kurumları öğretim üyeleri içinden göstereceği üç aday arasından; üç asıl ve bir yedek üyeyi üst kademe yöneticileri ile avukatlar arasından seçer.
– Yükseköğretim  kurumları   öğretim   üyeleri  ile üst kademe yöneticileri ve avukatların Anayasa Mahkemesine  asıl ve  yedek  üye seçilebilmeleri için, kırk yaşını doldurmuş,  yükseköğrenim görmüş veya öğrenim kurumlarında en az  on beş yıl öğretim üyeliği veya  kamu  hizmetinde  en az on beş yıl fiilen çalışmış veya en az on beş  yıl  avukatlık  yapmış olmak şarttır.
– Anayasa  Mahkemesi,  asıl  üyeleri arasından gizli oyla ve üye tamsayısının salt çoğunluğu ile dört yıl için  bir  Başkan  ve  bir Başkanvekili seçer. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler.
– Anayasa Mahkemesi üyeleri, aslî görevleri dışında resmî veya özel hiçbir görev alamazlar.
– Anayasa  Mahkemesi  üyeleri  altmış beş yaşını dol-durunca emekliye ayrılırlar.

Anayasa Mahkemesinin Görev ve yetkileri
– Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin   ve  Türkiye   Büyük   Millet  Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler.
– Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil bakımından inceler ve denetler.
– Ancak,  olağanüstü  hallerde,  sıkıyönetim  ve  savaş hallerinde çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerin şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla, Anayasa Mahkemesinde dava açılamaz.
– Kanunların şekil bakımından denetlenmesi, son oylamanın, öngörülen çoğunlukla yapılıp yapılmadığı; Anayasa değişikliklerinde ise, teklif ve oylama çoğunluğuna ve ivedilikle görüşülemeyeceği şartına uyulup uyulmadığı hususları ile sınırlıdır.
– Şekil bakımından denetleme, Cumhurbaşkanınca veya Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin beşte biri tarafından istenebilir. Kanunun  yayımlandığı  tarihten  itibaren on gün geçtikten  sonra,  şekil bozukluğuna da-yalı  iptal  davası  açılamaz; def’i yoluyla da ileri sürülemez.

Anayasa Mahkemesi;
– Cumhurbaşkanını, Bakanlar Kurulu üyelerini, Anayasa   Mahkemesi, Yargıtay,  Danıştay, Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Başkan ve üyelerini, Başsavcılarını,  Cumhuriyet Başsavcı-vekilini,  Hâkimler  ve  Savcılar Yüksek  Kurulu  ve Sayıştay Başkan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar.
– Yüce Divanda,  savcılık  görevini   Cumhuriyet Başsavcısı   veya   Cumhuriyet Başsavcıvekili yapar.
– Yüce Divan kararları kesindir.
– Anayasa Mahkemesi, Başkan ve on üye ile toplanır, salt çoğunluk ile karar verir. Anayasa   değişikliklerinde  iptale ve siyasî parti davalarında kapatılmaya karar verebilmesi için beşte üç oy çokluğu şarttır.
– Şekil bozukluğuna dayalı iptal davaları Anayasa   Mahkemesince   öncelikle   incelenip karara bağlanır.
– Anayasa Mahkemesi Yüce Divan sıfatıyla baktığı davalar dışında kalan işleri dosya üzerinde inceler.
– Ancak,   gerekli  gördüğü  hallerde  sözlü açıklamalarını  dinlemek üzere ilgilileri ve konu üzerinde bilgisi olanları çağırabilir ve siyasî  partilerin  temelli  kapatılması veya kapatılmasına  ilişkin  davalarda, Yargıtay Cumhuriyet  Başsavcısından  sonra  kapatılması  istenen  siyasî  partinin  genel baş- kanlığının  veya tayin  edeceği  bir  vekilin savunmasını dinler.

İptal davası
– Kanunların,  kanun  hükmündeki kararnamelerin, Türkiye  Büyük Millet  Meclisi  İçtüzüğünün  veya bunların belirli  madde  ve  hükümlerinin  şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesinde doğrudan doğruya iptal davası    açabilme   hakkı,   Cumhurbaşkanına, iktidar   ve      anamuhalefet    partisi   Meclis grupları ile  Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının   en   az   beşte  biri tutarındaki üyelere aittir. İktidarda birden fazla siyasî partinin bulunması halinde, iktidar partilerinin dava açma hakkını en fazla üyeye sahip olan parti kullanır.

Dava açma süresi
– Anayasa Mahkemesinde doğrudan doğruya iptal   davası   açma   hakkı,   iptali   istenen kanun, kanun  hükmünde  kararname veya İçtüzüğün Resmî Gazetede yayımlanmasın-dan başlayarak altmış gün sonra düşer.
Anayasaya aykırılığın diğer  mahkemelerde ileri sürülmesi
– Bir davaya bakmakta olan mahkeme, uygulanacak  bir  kanun  veya kanun hükmünde kararnamenin  hükümlerini  Anayasaya   aykırı görürse veya taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddî olduğu kanısına varırsa, Anayasa Mahkemesinin bu konuda vereceği karara kadar davayı geri bırakır.
– Mahkeme, Anayasaya aykırılık iddiasını ciddî görmezse  bu  iddia, temyiz  merciince  esas hükümle birlikte karara bağlanır.
– Anayasa Mahkemesi, işin kendisine gelişin-den başlamak üzere  beş ay içinde kararını verir ve açıklar.   Bu    süre    içinde    karar verilmezse   mahkeme  davayı yürürlükteki kanun hükümlerine göre sonuçlandırır. Ancak, Anayasa Mahkemesinin kararı, esas hakkındaki karar kesinleşinceye kadar gelir-se, mahkeme buna uymak zorundadır.
– Anayasa Mahkemesinin işin esasına girerek verdiği red kararının Resmî Gazetede yayım-lanmasından sonra on  yıl geçmedikçe aynı kanun hükmünün Anayasaya aykırılığı iddia-sıyla tekrar başvuruda bulunulamaz.
– İptal kararları geriye yürümez.
– Anayasa Mahkemesi kararları
– Resmî Gazetede hemen yayımlanır ve yasama,   yürütme   ve  yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzelkişileri bağlar.

Yargıtay
– Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve kanunun  başka  bir adlî yargı merciine bırakma-dığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Kanunla gösterilen  belli  davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.
– Yargıtay üyeleri, birinci sınıfa ayrılmış adlî yargı hâkim ve Cumhuriyet savcıları ile bu meslekten sayılanlar  arasından  Hâkimler ve Savcılar Yük-sek Kurulunca üye tamsayısının salt çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir.

Danıştay
– Danıştay, idarî mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idarî yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir.  Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.
– Danıştay,   davaları   görmek,    Başbakan     ve Bakanlar Kurulunca gönderilen kanun  tasarıları, kamu hizmetleri  ile  ilgili  imtiyaz   şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında iki ay içinde düşüncesini bildirmek,  tüzük   tasarılarını    incelemek, idarî uyuşmazlıkları   çözmek  ve  kanunla gösterilen diğer işleri yapmakla görevlidir.

Askerî Yargıtay
– Askerî Yargıtay,  askerî  mahkemelerden verilen karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Ayrıca,  asker  kişilerin kanunla gösterilen belli davalarına ilk ve son dere-ce mahkemesi olarak bakar.

Askerî Yüksek İdare Mahkemesi
– Askerî Yüksek İdare Mahkemesi, askerî olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile, asker kişileri ilgilendiren ve askerî hizmete ilişkin idarî işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların yargı denetimini yapan ilk ve son derece mahkemesidir. Ancak, askerlik yükümlülüğünden doğan uyuşmazlıklarda ilgilinin asker kişi olması şartı aranmaz.

Uyuşmazlık Mahkemesi
– Uyuşmazlık Mahkemesi, adlî, idarî ve askerî yargı mercileri  arasındaki  görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözümlemeye yetkilidir.
– Bu mahkemenin  Başkanlığını Anayasa Mah-kemesince, kendi üyeleri arasından görevlen-dirilen üye yapar.
– Diğer mahkemelerle, Anayasa Mahkemesi arasındaki     görev       uyuşmazlıklarında, Anayasa Mahkemesinin kararı esas alınır.

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu
– Kurulun Başkanı, Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabiî üyesidir. Kurulun üç asıl ve üç yedek üyesi Yargıtay Genel Kurulunun, iki asıl ve iki yedek üyesi Danıştay Genel Kurulunun kendi üyeleri arasından, her üyelik için gösterecekleri üçer aday içinden Cumhurbaşkanınca, dört yıl için seçilir. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilirler. Kurul, seçimle gelen asıl üyeleri arasından bir başkanvekili seçer.
Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu;
– Adlî ve idarî yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme  ve  birinci  sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yapar. Adalet  Bakanlığının, bir mahkemenin  veya  bir hâkimin veya savcının kadrosunun kaldırılması veya  bir  mahkemenin  yargı çevresinin   değiştirilmesi  konusundaki  tekliflerini karara bağlar. Ayrıca  Anayasa ve kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirir.
– Kurul kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulamaz.

Sayıştay
– Sayıştay,  merkezi  yönetim   bütçesi   kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir  ve  giderleri  ile  mallarını  Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetlemek ve sorumluların  hesap ve işlemlerini  kesin  hükme  bağlamak   ve   kanunlarla verilen  inceleme,  denetleme  ve   hükme   bağlama işlerini yapmakla görevlidir.  Sayıştayın kesin hükümleri hakkında ilgililer yazılı bildirim tarihinden itibaren onbeş gün içinde  bir   kereye  mahsus olmak üzere karar düzeltilmesi isteminde bulunabilirler. Bu kararlar dolayısıyla idarî yargı yoluna başvurulamaz.
– Vergi,   benzeri   malî   yükümlülükler    ve   ödevler hakkında Danıştay ile Sayıştay kararları arasındaki uyuşmazlıklarda Danıştay kararları esas alınır.
– Mahalli idarelerin hesap ve işlemlerinin denetimi  ve  kesin hükme bağlanması Sayıştay tarafından yapılır.