Afiş çeşitleri nelerdir?
Afişlerin her biri konularına ve amaçlarına göre bir gruplamaya koyabiliriz. Ancak afişleri genel olarak tanımlamakta ve sınırlandırmada büyük bir yarar vardır. Afiş; iletişim aracı, görsel bir iletişim olduğundan, okumak için değil görülmek için yapılmaktadır.
Ünlü Fransız sanatçısı Savignae göre “İnsanlar günlük tek düze yaşamlarından öyle bir bıkarlar ki, afişlerle biraz eğlenirler. Afiş görsel bir lezzettir. Afişe bakılmaz, görülür.”
Bir Afiş tasarımı gerçekleştirilirken çekici ve kolay anlaşılır, yalın taşımasına özen gösterilmelidir. Ancak bu çekiciliği ve heyecanı oluşturabilmek için yalnızca yeni buluşlar ve güzel fikirler yeterli olmamaktadır. Afişin tasarımı yanında onu izleyecek olanın da iyi bilinmesi, gereksinimine yanıt vermesi gerekmektedir. Çünkü, hiç bir zaman izleyici afişi görmek için evden dışarı çıkıp dolaşmaz. Yani afişin özel bir seyircisi gibi bir kavramdan söz edilemez. O nedenle afiş izleyiciyi çekmeli, ilgilendirmeli, heyecanlandırmalı, düşündürmeli ve bir takım estetik hazlar kazandırmalıdır. Afişin izleme zamanı da onun algılanmasında veya izleyiciye mesaj göndermesinde önemli rol oynar. Kısa süre içinde afişin taşıdığı ileti izleyiciye gönderilmezse afiş doğru ve istenen biçimde tasarlanmamış demektir. Gabriel Thoveron (Brüksel Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Profesörü) göre: “İki hafta asılı kalan 30 afiş, bir ay asılı kalan 15 afişten daha etkilidir. Çünkü afişin ömrü kısadır.”
Afiş türlerine göre ayrılıp incelerken aslında ona konusuna, iletisine, afişin ömrü ve izleyici ile karşılaşmasına göre ayırmaktayız. Çünkü, anlatım ve konu içeriği, iletinin ömrü ve izleyici ile buluşması olayı bu ayrımı gerekli kılmaktadır. Bir tasarımcı bu ortamda yeterli buluş ve yetişkinliğe sahip olmalıdır.
Afiş türleri değişik kaynaklara ve görüşlere dayanarak bir takım saptamalar yapılabilir. Örneğin; Grafik Poster Dergisi afiş türlerini niteliklerine göre üç ayrı bölüme ayırıyor.
1. Kültürel afişler ( Culture)
2. Ticari afişler ( Advertising)
3. Sosyal afişler (Social )
Bu her afiş bölümünde konu olarak kapsamında yer alanlar:
Ticari Afişler
Bir ürünü yada hizmeti tanıtan afişlerdir. Reklam buyurucu bir dil kullanmayan halkı etkilemek ve yönlendirmek için hazırlanan afişlerdir. Ticari afişlerde iş tamamen değişir.Bu afişlerde tasarıma bir kuyumcu gibi en ince ve hassas hususlara dikkat etmelidir. Ticari afişlerde izleyici mesajı ne kadar kolay ve çabuk alabilirse afiş o kadar başarılı olabilmektedir. Çünkü konu bir tüketim konusu açıklamasıdır. Sıkı rekabet koşullarında olmalı, hızla açıklama sarf etmeli ve karşısında diğer rakiplere fırsat tanımamalıdır. Ayrıca afiş çok basit, ince ve bütün teknik ve psikolojik unsurları (renk, teknikler ve estetik imgeler) taşımalıdır.
Biçim ve yazının rolü ile önemi aynı oranda eşit ancak birbirinin karşısındadır. Biçim ile unsur devamlı birbirini destekleyip, güçlendirmelidir. Böylece izleyicinin gözü ve belleğinde daha etkili bir yer olabilir. Ticari afişler kendilerine özgü farklılıklar oluşturmaktadır. Bir grup afişlerdeki, bir malı birinci kez için açıklanır ve ikinci grup tekrarlı afişlerin uygulama biçimi her birinden farklıdır.
Birinci grupta; sanat yönetmeni bütün çaba ve gücünü, tasarımcı slogan yazarı ile ele alıp ve izleyicinin dikkati çekilmektedir ve onu kendi amacına yönelik onda gerekli hissi yaratmaktadır. Ancak, tekrarlama ticari afişlerde malın durum ve itibarını korumaktır. Bu sebeple tasarımı birinci tür afişten daha kolaydır. Çünkü birinci grup afiş tasarımcısı, değişik ve güzel görsellikleri yaratmak olanaklarına sahiptir. Ürünün yayılması, değişik kategoriler ve beğenilerde değişik tasarımlara götürmektedir. Ayrıca sanatsal fantezileri de çok kullanmak durumundadır. Konularına göre:
Direk mesaj ( Direek Mail)-Moda ( Fashion )-Yemek ( Food )-Endüstri ( Industry )-Enstitüler ( Instıtutıons)-Basım evleri ( Publishers Publicity )-Uyarıcılar ( Stimulanit )-Grafik Endüstrisi ( Graphic Industry )-Turizm ( Tourism )-Kurumlar ( Servies )
Kültürel Afişler
Sanat ve kültürle ilgili olan afişlerdir. Konu olarak da; Sanat galerileri ( Art Galeries )-Kültürel olaylar ( Culturel Evants )-Sergiler ( Exhibirions )-Filmler ( Film )-Tiyatro (Theatre)-Festival (Festivals)-Müzik (Music)-Spor (Sport )
Sosyal Afişler
Eğitici ve uyarıcı politik bir düşünceyi tanıtan konuları işler. Eğitim (Education )-Çevre ve Ekoloji ( Environment and Ecology)-Siyasi ( Political Postres )
Kültürel Afişler
Kültürel afişler; sanatsal ve kültürel etkinlikler, müzeler, spor yorumları, film festivali, Tiyatro, sinema sergileri, kitap fuarları, tarihi eserler, eğitim çalışmaları tanıtımı için hazırlanan afişlerdir. Kültürel afişler aslında insanların kendilerini dinlemek için ayırdıkları veya ayırması gereken zamanlar için hazırlanmaktadır. Tasarımcı bu afişleri hazırlarken fantezilerini tasarıma daha çok yöneltme olanağı bulmaktadır. Çünkü konunun içeriğindeki sanatsal estetik kurallar tasarımcıya olanak sağlamaktadır. Böylece seyircinin zihin ve diğer algıları ile içsel bir bağlantı kurulabilecektir. Kültürel afişin önemi de izleyicisinin dinlenme zamanında daha zevkli afişler sunarak ortaya çıkmasıyla ortaya çıkmasıyla görevini tamamlamış olacaktır. Kültürel afiş bir çok ince işlemi ve nükteli bir görünümü taşımalıdır. Afiş hazırlanırken psikolojik yönlerde düşünülmeli ve tasarım böylece ele alınmalıdır.
Genel bir açıklama yapmak gerekirse; kültürel afişler resim veya bir illüstrasyonda olduğu gibi tamamen bağımsız ve kural dışı olarak tasarlanabilir. Kültürel afişler alış veriş oranı en öncelikli kapsamda olan afişlerdir. Kültürel afişlerin konularını genellikle, film tiyatro, spor olayları, kitap yayınları vb. konular oluşturur. Kültürel afişler diğer tüm (Sosyal – Politik ve Ticari) afişlere göre daha kapsamlı olmalıdır. Nedeni ise herhangi bir kar zarar amacının güdülmemesi biçiminde düşünülmelidir.
Sosyal – Politik Afişler
Sosyal afişleri duyuru, davranış değişiklikler kazandırmada bir kılavuz, prensiplere saygı göstermede yol gösterici, çevre ve sağlık korumasında yaptırım gücü oluşturma vb. gibi görevleri üstlenen sosyal veya siyasi bir amaca yönelik olarak tasarımlanır.
Sosyal afiş kapsamında bir afiş tasarımlanırken kamuoyunun ilgisini çekme, yeni buluşları ortaya koyma gibi mesajları taşımaktır. Sosyal afişlerin tasarım amacı insanların psikolojik yönlerini dürtükleyerek, sağlam bir iletişim bağı kurmak olmalıdır. Bu afişlerin yazı kısmı, kendine has, kullanılan sloganlar ile kolay ve cana yakın olmalıdır. Bu olmadığı zaman izleyici ile afiş arasındaki bağın kopması durumu oluşabilir. Bazen, sosyal afişlerde yazıyı birinci derecede önemli bir unsur olarak görebiliriz. Nedeni ise, slogan cümlesi öyle etkili olabilir ki, renk ve görsel biçimden daha önemli konuma geçer ve diğerlerini ikinci plana iter. Renk, form ve yazının bağlantısı dengeli olmalıdır. Bunlar arasındaki ilişkiye dikkat edilirse seyirci ile mesaj arasındaki bağ güçlenir, böylece izleyici afiş yalnızca görme duyusuyla değil, afişle konuşur gibi bir iletişim bağı kurulmuş olacaktır.
Sosyal afişler dışında diğer bir sınıflandırmada politik afişlerde görülür. Politik afişler, bazen bir fikri, felsefeyi, bir grubu veya bir kişiyi savunarak veya tam tersine muhalefet ederek kitlenin istek ve beklentilerini yönlendirmeye çalışan afişlerdir diyebiliriz. Politik afişleri iki gruba ayırabiliriz.
Birinci gruba İktidar Afişleri,
İkincisine ise Muhalefet Afişleri denir.
Her iki gruptaki tasarım yöntemi teknik bakımdan diğerlerinden farklıdır. Muhalif afişlerde olayı (konuyu) abartarak ve bazen olayı bir tür Trajikomik biçimde göstererek mesajı iletirler. Yazının rolü ise her tasarımda farklı olmaktadır. Bazen birinci gruptaki yazının rolü daha ön plana çıkmakta, ikinci grupta ise yazının yanı sıra,yazıyı görsel imge olarak canlandırmaya çalışmaktadır.
