Bilim Adamının Özellikleri Nelerdir?
Bilim adamı, bir bilim dalında yetişmiş kimse, bilgin, sistemli bir şekilde fikrî faaliyette bulunan, araştırmalar yapan kimse demektir
Bir bilim adamında bulunması gereken özellikler şunlardır:
» Özgür olmalıdır
» Güzel ahlaklı olmalıdır
» Dürüst olmalıdır
» Pozitif olmalıdır
» Gerçekçi olmalıdır
» Başkalarını takdir etmesini bilmelidir
» İnsaflı olmalıdır
» Değişimci olmalıdır
» Mantıklı olmalıdır
» Önyargısız olmalıdır
» Tarafsız olmalıdır
» Eleştirici olmalıdır
» Seçici olmalıdır
» Ölçme ve deneye dayanmalıdır
» Geniş bir hayal ve yorumlama gücüne sahip olmalıdır
» Hazmedilmiş bilgiler vermelidir
» Evrensel olmalıdır
» Taviz vermeden gerçekleri savunmalıdır
» İlmin izzetini muhafaza etmelidir
Bilim adamlarını ahlaktan ayrı ya da uzak olarak düşünmek imkansızdır “Peygamberlerin vârisleri” olmak gibi manevî yüce bir makamları vardır Bu makama layık olmayan veya hak etmeyen bilim adamlarına gerçek bilim adamı demek doğru değildir Bunlara sahte ya da suistimalci bilim adamı demek daha doğru olacaktır Bediüzzaman; “Hakiki âlimler zalim hükümdarlara karşı hak ve hakikati pervasızca söyleyen âlimlerdir”7 diyerek gerçek bilim adamının en önemli özelliğine işaret etmektedir
Bir bilim adamının ilmiyle amel etmesi lazımdır Yıllarca kendisini birçok masraf ederek yetiştiren bir kimsenin ilmiyle amel etmemesinin ne kadar yersiz olacağı muhakkaktır Hem dinimiz, bilim adamının bilgilerini insanların yararına kullanmasının sadaka hükmüne geçeceğine işaret etmektedir
Bir bilim adamı uzman olmadığı konuda konuşmamalıdır Bu bilim ahlakına da uymaz Zaten başka fen veya sanatta uzman dahi olsalar, sözleri geçerli olmaz Bilim adamının tevazu sahibi olması lazımdır İlmî enaniyetlerini tahrik ederek8 büyüklenme göstermeleri yakışmaz
Bazı bilim adamlarının kötü ahlaklarının eseri olarak dünyevî maksatlar için firavumeşrep adamlarla veya mevcut otorite ile işbirliği yaparak9 bilime ve halka zarar verdikleri bir gerçektir
Dindar bir ilim adamının siyasi fikrine muhalif olan salih bir ilim adamını kâfirlikle suçlaması, kendi fikrindeki bir münafığı da hürmetle övmesi, garazkarane tarafgirliğin bilim adamları arasındaki kötü sonuçlarını göstermektedir
Hırsları ve zekavetleri yüzünden geçim darlığına düşen birtakım bilim adamlarının iktisat yerine haysiyet, namus ve dinî mukaddesatını feda ederek menfaat elde etme yoluna gitmeleri ilmin haysiyetini küçük düşürmek anlamına gelmektedir İlim idareden üstündür Bu nedenle bilim adamlarının idarecilerin kapılarını aşındırmaları doğru değildir İşin doğrusu idarecilerin bilim adamlarının kapılarını aşındırmasıdır
Bilimsel tartışmada bilim adamının tavrı nasıl olmalıdır?
Bilimsel tartışmalardaki ince bir noktayı nazarlara veren Bediüzzaman; haklı çıkanın insafsızlık edip sevinmemesi, haksız çıkanın ise sevinmesi gerektiğini söyler Çünkü haklı çıkan yeni bir şey öğrenmediği için zarardadır, haksız çıkan ise yeni bir şey öğrendiği için kârdadır İnsaflı ve hakperest bir bilim adamı hakkın hatırı için nefsinin hatırını kırarak hasmının elindeki hakikati rıza ile kabul edip memnun olmalıdır
