Binbir gece masalları
Orta çağda kaleme alınmış doğu edebiyatının en büyük anonim şaheseridir. Abbasi halifesi Harun reşit döneminde Bağdat
dünyanın en büyük ve renkli şehirlerinden biri haline gelmişti. aynı zamanda arap kültürü İslamiyetin de etkisiyle diğer doğu kültürleriyle harmanlanmakta ve zenginleşmekteydi.
Binbir gece masalları bu dönemde ortaya çıkmış ve Fars hikayeleri başta olmak üzere doğu hikayelerinin bir derlemesi niteliği taşır. Yalnızca doğu dünyasında değil batı dünyası ve edebiyatında da derin etkileri mevcuttur. Eserdeki hikayelerin çerçevesini oluşturan Şehrazad öyküsününse esere 14. yüzyıl dolaylarında katıldığı düşünülmektedir. Eser Fransızca’ya 1704’te çevrilmiş ilk modern Arapça derlemesi ise 1835’te Kahire’de yapılmıştır Hikayeye göre Fars kralı Şehriyar “Hindistan ile Çin civarında hüküm sürer.. Şehriyar karısının kendisini aldattığını öğrenir ve öfkelenir, tüm kadınların sadakatsiz, nankör olduğuna inanmaya başlar.
Önce karısını öldürtür, sonra da vezirine her gece kendisine yeni bir hanım bulmasını emreder. Her gece yeni bir gelin alan Şehriyar, geceyi hanımıyla geçirdikten sonra tan vakti hanımını idam ettirir. Bir süre bu böyle devam eder, daha sonra vezirin akıllı kızı Şehrazad bu kötü gidişata son vermek için bir plan kurar ve Şehriyar’ın bir sonraki eşi olmaya aday olur. Evlendikleri geceden başlayarak, kardeşi Dünyazad’ın da yardımıyla Şehrazad her gece Şehriyar’a çok güzel ve heyecanlı hikayeler anlatır. Tam şafak vakti geldiğinde, hikayenin en heyecanlı yerinde, hikayeyi anlatmayı keser. Hikayenin sonunu merak eden Şehriyar, Şehrazad’ın hikayeye ertesi gece devam edebilmesi için, o gecelik Şehrazad’ın idamını erteler. Kitabın sonuna kadar yer alan hikayeler, Şehrazad’ın Şehriyar’a anlattığı hikayelerdir. Sona gelindiğinde, Şehrazad üç erkek çocuğu doğurmuştur ve evliliklerinden uzunca bir süre geçmiştir. Kralın kadınlara olan öfkesi ve kötü düşünceleri dinmiş, Şehrazad’ın sadakatine inanmıştır. Böylece önceki emrini de kaldırır. Böylelikle şehrazad hem ülkedeki kadınların makus talihini değiştirmiş hem padişahı kötü düşünceleri ve ruh halinden kurtarmış hem de saraya kraliçe olmuş ve mutlu bir yuvaya kavuşmuştur. Eserde fantastik öğelere yer verilmiş bazen gerçek kişilerden söz edilmiş gerçek ve hayal bir arada harmanlanmıştır. Harun reşidin gerçekle hayal arasındaki hikayeleri buna örnektir. şiir komedi trajedi ve komedi bir arada sunulmuştur. Yer yer erotizme de yer verilmiştir. Hikayelerde tıpkı kelile ve dinme masallarındaki gibi hikaye içinde hikayeler anlatılmaktadır. Sonuç olarak 1001 gece masalları doğu ve dünya edebiyatının en büyük eserlerinden birisidir. Batı ve doğu edebiyatı sinema ve sahne dünyası 1001 gece masallarından etkilenen akla ilk gelen alanlardır.
