Capoeira Sporu – Capoeira Hakkında Bilgi
Capoeira Brezilya kaynaklı bir savunma sanatıdır. Brezilya’da yaşayan Afrika asıllı kölelerin kendilerini savunmak için geliştirdikleri bu saldırı kökenli spor bugün Brezilya başta olmak üzere Düyanın 48 ülkesinde resmi olarak yapılmaktadır. Estetik görünümü ve katı formlara sahip olmayışı Capoeira’yı diğer savunma sanatlarından ayırır.
Bir çok insana göre Capoeira bir savaş sanatı, savunma sanatı ya da sadece bir dans olabilir. Brezilya’da Capoeira’nın kökenlerini yaratan köleler için Capoeira ‘Özgürlüğe giden yol’ olarak kabul görmüş ve yüzyıllar içinde kendine özgü bir yaşam felsefesi haline gelmiştir. Eğer Capoeira ile ilgileniyorsanız ya da zaten bir Capoeirista (capoeira yapan kişi) iseniz Capoeira’nın sizin için ne olduğuna kendiniz karar verin. Cevabı içinizde saklı.
13 Mayıs 1888 tarihinde (yani kaçırıldıktan 250 yıl sonra) köleler özgür oldular. Bu günden sonra bazı Afrikalılar evlerine döndüler. Diğerleri çiftliklerde ve kasabalarda iş bulamadılar ve çoğu şehirlerde potansiyel suçlu oldular. Kalanlar yani Capoeira bilenler bu bilgilerini kullandılar ve çoğu politikacılara body-guard oldu. 1890′lı yıllarda azda olsa bazı üst tabaka insanlar Capoeira öğrenmeye başladılar bu politikacıları korkuttu ve korunmak için özel bir polis timi kuruldu. Bir kanun çıkarıldı bu kanunun B kısmında bazı Capoeira hareket , antrenman ve suç maddeleri bulunmaktaydı. Daha sonra Capoeira ile ilgilenen herhangi bir insanın anında cezalandırılması için bir kanun daha çıkarıldı.bu kanunlara karşılık olarak Sampio adında Capoeira ustası bir polis şefi bütün adamlarına capoeira öğretti ve bu şekilde suç işleyen bütün şebekelerin suyunu kuruttu. Fakat buda yeterli olamadı. Capoeira’yı yasaklayan kanun 1920 yılına kadar geçerliliğini korudu. İnsanlar gizli olarak halk dansı adı altında Capoeira çalışıyorlardı ve böylece çoğu töreyi korumuş oldular.
1937 yılında önemli ustalardan birisi (Mestre Bimba) bu sporu bir sanat olarak sunması için başkente çağrıldı, çok başarılı bir şekilde Capoeira’yı tanıtan usta evine dönünce yasal bir Capoeira okulu açtı. Bu şekilde Capoeira gün geçtikçe gelişti, ülke çapında tanınan ve uygulana bir spor haline geldi. Brezilya’da Capoeira artık her yerde, okullarda, kulüplerde, hatta orduda öğretilmeye başlandı.
Tarihi
16. yüzyılda, tarım faaliyetlerinde çalıştırılmak için Portekiz tarafından, Güney Afrika’dan Brezilya’ya getirilen kölelerin, çalışma koşullarına ve sahiplerine karşı bir isyan şeklinde oluşturdukları bir dövüş ve savunma sanatıdır. O dönemde kölelerin efendilerine karşı çıkmaları kesinlikle yasak olduğu için, köleler çalışmalarını, müziğin eşliğinde bir dans olarak göstermiştir. Capoeira içinde çeşitli akrobasi figürlerini de barındırmaktadır. Bu nedendendir ki, Capoeira’ya tam olarak bir dövüş ya da savunma sporu, veya dans olarak bakılamaz. Onu en iyi tanımlayan söz, başlı başına bir kültür ögesi olduğudur.
19. yüzyılda köleler özgürlüğüne kavuştuktan sonra, Capoerista lar (Capoeira öğrencileri ve ustaları) orduda yer almaya başlamış, devlet adamlarının korumalığına getirilmiştir. Ancak Capoeira’nın amacı dışında, sokak kavgalarında kullanılmaya ve bir güç gösterisine dönüşmeye başlamasıyla, Brezilya hükümeti Capoeira çalışmalarını yasaklamıştır. Bundan sonra Capoerista lar kendi aralarında, yasal olmayan yollarla çalışmalarını sürdürmüş, polisten gizlenmek amacıyla da kendi aralarında takma isimler oluşturmuşlardır (örn; Morena (esmer kız), Montana (kalıplı, güçlü)
20. yüzyılın başlarında, ünlü bir mestre nin (Capoeira ustası) çabaları sonucunda Brezilya hükümeti yasağı kaldırmıştır. O zamandan beri Capoeira dünyanın birçok ülkesine, Türkiye de dahil olmak üzere, yayılarak gelişmesini sürdürmüştür.
Capoeira Stilleri
Capoeira’nın birçok değişik uygulaması ve stili olmasına karşın, en çok bilinenleri Angola, Benguela ve Regional’dir. Capoeira soru – cevap şeklinde, kapalı bir roda (çember) içinde oynanır. Karşıdakinin atağı soru, sizin ona karşılık yaptığınız savunma cevaptır.
Angola: Oldukça yavaş ve yere yakın oynanan stildir. Ancak çok usta olan Capoerista lar bu stilde oynayabilir. İlk bakışta çok kolay görünse de, tamamen karşıdakinin aklını okumaya ve o hareketini yapamadan önce ona karşılık verip onu engellemeye yönelik olduğu için, bir satranç oyununa benzetilebilir.
Benguela: Biraz daha hızlı oynanır ve akrobasi hareketleri yaygın olarak kullanılır. Capoeira kurallarını ve çeşitli saldırı ve savunma tekniklerini bilen hemen hemen herkesin oynayabileceği stildir.
Regional: Oldukça hızlıdır ve yerden yüksekte, daha çok akrobasi hareketleri kullanılarak oynanan oyun stilidir. Regional oynayabilmek için belirli bir aşamaya gelmek gerekir.
Müzik ve Enstrümanlar
Capoeira’da ritmi sağlayan birçok enstrüman vardır. Bunlar Berimbau, Atabaque, Pandeiro, Agogo ve Reco reco olarak adlandırılabilir.
Berimbau: Capoeira orkestrasının temelini oluşturur. Ana ritmi, müziğin ne zaman sona ereceğini berimbau belirler. Yaylı bir çalgıdır. Genel olarak üç tane berimbau vardır: Gunga, Médio ve Viola. Bir ağaç gövdesi, su kabağı, çelik bir tel, çalmak için baget (ince çubuk) ve ses dengesini sağlamak için küçük bir taş parçası ya da metalden oluşur.
Berimbau Gunga, bass tonlarını çalar. Gunga yı çalan oyunun yöneticisidir. Oyuncuları oyuna çağırmak, oyunu başlatmak ve bitirmek için kullanılır. Diğer enstrümanlar Gunga’yı takip eder.
Médio, Gunga nın tamamlayıcısıdır.
Viola, daha çok doğaçlama ile ritme katkıda bulunur.
Atabaque: Vurmalı bir çalgıdır. Kökleri doğuya dayanır. Üç çeşit atabaque vardır. En uzun ve en ince sese sahip olan atabaque a Rum adı verilmiştir. Orta boylu ve ne çok kalın, ne çok ince ses çıkaran atabaque Rum – Pi diye adlandırılır. En kısa ve en kalın sese sahip olanı ise Lé’dir. Atabaque, tefe benzer bir özellik taşıyan Pandeiro’nun ritmini takip eder.
Pandeiro: Türk ‘Tef’ ine benzer bir özellik taşımaktadır. Pandeiro’da kasnağın üzerine gerilen derinin gerginliği aletin akort edilmesine ve çalan kişinin sesi rahatça kontrol edebilmesine yarar. Ayrıca Pandeiro’daki diskler enstrümana daha gevşek tutturulmuştur ve daha basit bir özellik taşımaktadır. Brezilya’da aynı zamanda samba’da da kullanılmakta, Brezilya’nın ulusal enstrümanı olarak kabul görmektedir.
Agogo: Afrika kökenli, vurmalı bir müzik aletidir. Tahta ya da metal bir parçayla birbirine bağlanmış iki adet küçük su kabağı ya da inek çanından ve bunları çalmak için tahta ya da metal küçük bir sopadan oluşur. Pandeiro’nun ritmini takip eder.
