Doğadan faydalanarak elde edilen ürünler nelerdir?
Bazý aðaçlardan iyi odun-kereste elde edilir. Bazýlarý yediðimiz meyveleri bize takdim eder, diðer bazýlarý kauçuk elde ettiðimiz süt hülasasý verirler. Bazýlarýndan da reçine elde ederiz.
Mümkün olduðu kadar çok faydalý hususiyeti üzerinde toplayan bir aðaç arandýðýnda, “harika bir aðaç”ýn bulunduðunu þimdi söyleyebiliriz. Ýngilizce ismi “Neem” olan bu aðaç çoktandýr insanlar tarafýndan biliniyordu. Ancak yakýnlarda üzerinde yoðun ilmî çalýþmalar yapýlarak enteresan bir araþtýrma sahasý oldu.
Botanikçilerin Azadirachta indica (Meliacaac) familyasýndan dedikleri Nim aðacý Bir ma’dan gelmiþtir. Fakat Hindistan ve Batý Afrika’da çok daha yaygýndýr. 1968 yýlýnda FAO (Uluslararasý gýda teþkilâtý) uzmanlarý Nijerya’da-ki araþtýrmalarýn da Nim aðacýnýn çorak ve çok kötü zeminde yetiþebildiðini buldular. Öyle ki baþka hiçbirþey yetiþmeyen yerde bile ekilebilmekteydi. Fakat birþey daha vardý. Birkaç yýl içinde topraðý öyle ýslâh ediyor ki artýk orada da ziraat yapýlabiliyor. Muazzam dallanmýþ kökleriyle topraktaki gýda tuzlarýnýn en son kýrýklarýný dahi topluyor ve onlarý yapraklarýnda deðerli bir hale getiriyor; belli bir zaman sonra yapraklar topraða düþüyorlar ve ona lüzumlu maddeleri, hepsinden önce azotlu bileþikleri bu sefer konsantre bir þekilde geri veriyorlar.
Fakat bu, onun birçok faydasýndan sadece birisidir. Ayrýca Nim aðaçlarýnýn çevresinde zararlý haþaratýn bulunmadýðý da göze çarptý. Ýstenmeyen böcekleri komþu yerleþim sahalarýndan uzaklaþtýn yordu. Ýnsanlarýn çok hoþuna giden bu tesirin neden ileri geldiði, araþtýrmalarla ancak kýsmen cevaplandýrýlabildi.: Çekirdeklerinde böcekleri uzaklaþtýran bir madde birikiyordu. “Thioremon” denen bu maddenin, yapýlan tecrübelerde çok tesirli, zehirsiz bir zararlýlarla mücadele maddesi olduðu tespit edildi. Çekirdeklerde ve yapraklarda baþka kimyevî bir bileþik de teþekkül ediyordu: “Azadirachtin”. Bu madde çeþitli böcek türlerinde gýda alýmýný ve geliþmeyi engeller. Çok þiddetli yaðmur bile onun tesirini önleyemez. Ýlâveten “Azdirachtin” de zehirli deðildir ve Nim aðacý çekirdeklerinden elde edilen hülasanýn günün birinde geri kalmýþ ülkelerde kimyevî olarak elde edilen DDT’ye benzer þekilde kullanýlabileceði düþünülebilir.
Çekirdeklerden bundan baþka kuvvetli antiseptik hususiyetleri olan bir yað elde edilir. Bu madde ayrýca yanýcýdýr ve ýsýtma ve aydýnlatmada kullanýlabilir. Daha bitmedi, bu yað bizzat araba tekerleklerinin yaðlanmasýnda kullanýlmýþtýr. Alkol ekstraksiyonu ile saflaþtýrýldýðýnda sarmýþaða benzer hoþ olmayan kokusu kaybolur. Sabun ve kozmetik sanayinde katký maddesi olarak kullanýlabilir.
Çekirdekler preslendikten sonra arta kalan maddeleri deðersiz deðildir. Bunlarýn içinde çok miktarda azot, potasyum, fosfor, kalsiyum ve magnezyum bulunur. Bunlar o kadar yüksek konsantrasyonlardýr ki artýktan gübre olarak kullanýlabilir. Meyvesinin etli kýsmý da “aaaan gazý” ve karbonhidrat veren fermontasyon iþlem prosesleri için çok münasiptir.
Bu durumda Nim aðacý ile meþgul olacak bir milletlerarasý konferans toplanmasýna ve bunun tropik bölgelerin ekonomisi için büyük bir gelecek vadetmesîne þaþmamak gerekir. Bu sayýlan hususiyetlerin hiçbirisi olmasa bile yalnýz onun son derece dallanmýþ kökleri toprak erozyonuyla mücadelede ideal bir yardýmcýdýr. Fakat herþeyinden (çekirdek, meyve, odun ve yapraklarýndan) gayet iyi faydalanýlabileceðinden küçük endüstri iþletmelerinin oluþumuna zemin teþkil edecektir. Bîr Alman firmasý kýsa zaman önce Nim aðacý hülasasýndan yapýlmýþ bir diþ macununa patent almak için müracaat etti. Hakikaten, bu hülasanýn ihtiva ettiði bir maddenin diþ etleri hastalýklarýna çok iyi geldiði yapýlan tecrübelerle tespit edilmiþtir.baktabul
Baþka bir bitkinin bu kadar çok yönlü faydalý hususlarý üzerinde topladýðý bilinmiyor. Bu sahada yapýlacak daha geniþ tetkikler bu aðaçtan faydalanma sahasýný daha da geniþletebilir.
Her canlýdaki azamî tasarrufa güzel bir numune.
