Hipertansiyon belirtileri
Hipertansiyon ( tansiyon yüksekliği – tansiyon hastalığı ) oldukça sık görülen, ölümcül olabilen zararına rağmen halk tarafından yeterince üzerinde durulmayan bir hastalıktır.
Kanın atardamar içinden geçerken, damar duvarına uyguladığı basınca kan basıncı, kan basıncının yüksekliğine “hipertansiyon “ denilir.
HİPERTANSİYON BELİRTİLERİ NELERDİR ?
Hipertansiyon hastalarının çoğu kez hiçbir şikayeti yoktur.Bu nedenle hipertansiyona “sessiz katil” denmektedir.Çünkü hastanın kan basıncı yüksek olmasına rağmen hiçbir şikayeti yoktur ama tansiyon yüksekliğinin hedef organlar üzerindeki zarların devam eder.
En sık rastlanan hasta şikayetleri özellikle sabahları ensede lokalize baş ağrısıdır.Ensede tutkunluk “ters yatmışım, kulunçtur” deyip geçiştirirler.Baş dönmesi, görme bulanıklığı, kulak uğultusu, burun kanaması, konsantrasyon kaybı ve hedef organ hasar belirtilerine ait yakınmalardır.
TANSİYON ÖLÇÜMÜ NASIL YAPILIR, TANSİYON ÖLÇÜM TEKNİKLERİ
Hipertansiyonun tedavi edilebilmesi öncelikle teşhisin doğru olarak konması ile mümkündür.Bu amaçla kan basıncının doğru alet, doğru teknik ve doğru şartlarda ölçümü gerekir.Kan basıncındaki değişiklikten dolayı ölçümlerin tekrarlanması, başlangıçta saptanan yüksek değerlerin devam etmediğinin takip edilmesi gereklidir.Tansiyon aletlerinin civalı, aneroid dediğimiz ibreli ve elektronik tipleri vardır.
Elektronik olanların da, koldan ve ya bilekten ölçen tipleri vardır.Digital aletlerle bilekten ölçüm yaparken bileklerini kalp seviyesine kaldırmaları ve bileği hareket ettirmemeleri, konuşmamaları önerilir.Ölçüm sırasındaki koşullar kan basıncının öenmli derecede etkilemektedir.Ölçümlerin hangi saatte yapıldığı bilinmelidir.Çünkü kan basıncı gün içinde değişkenlik gösterir.Çoğu tansiyon hastasında sabah saatlerinde en yüksektir.Daha sonra öğleye doğru düşer, akşamüzeri tekrar sabah ki kadar olmayan bir ikinci yükselme yapar.Gece uykuda gündüz rakamlarının % 10-20’si kadar düşer.Gece uykuda düşen tansiyon tipine ingilizce deeper denir.Gece uykuda düşmeyen tipine ise non-deeper denilir.Bu tipte tansiyon yüksekliği olan kişilerde, kalp damar hastalığı 3-4 misli daha fazla görülmektedir.Bu günlük tansiyon değişikliklerini saptamak için 24 saatlik tansiyon ölçüm aygıtları ( Tansiyon Holter) kullanılmaktadır.
Yemeklerden ve egzersizlerden sonra yapılan ölçümlerde kan basıncının normalden düşük, sigara ve kahve içimi sonrası ölçümler yüksek çıkabilir.Dolayısı ile tansiyon ölçüm öncesindeki 30 dakika içinde gastanın sigara, çay ve kahve içmemiş ve tercihen yemek yememiş olması gerekmektedir.Burun damlaları tansiyonu yükseltebildiği için dikkat edilmelidir.Ölçümlere, sessiz bir odada en az 5 dakika dinlendikten sonra başlanmalıdır.Oda sıcaklığı ne çok sıcak, nede soğuk olmalıdır.Hasta sırtını sandalyeye yaslayarak oturmalıdır.Tansiyon ölçülecek kol çıplak olmalı, giysiler kolu sıkmamalıdır.Ölçümler esnasında gasta konuşmamalı, ayak ayak üstüne atmamalıdır.Hastanın kolu desteklenmelidir.
HİPERTANSİYON NEDENLERİ
Tansiyon hastalarının yüzde 95’inde hsatalığının sebebi bilinmemektedir.Buna sebebi bilinmeyen tansiyon hastalığı veya esansiyel hipertansiyon denir.Yüzde 5’inin ise nedeni bilinmektedir.Buna sekonder hipertansiyon denir.
Esansiyel hipertansiyonun nedeni nilinmemekle beraber kalıtım, çevre faktörleri (tuz hassasiyeti, şişmanlık, aşırı alkol tüketimi, hareketsizlik, hayat tarzı ve diyette potasyum azlığı gibi faktörler nedeniyle ) gelişmesinde ve şiddetine rol oynayabilir.Ailesinde yüksek tansyion bulunan hastalarda hipertansiyon gelişme riski yüzde 60 yüksektir.
Esansiyel hipertansiyon genellikle kalıtımsal olmasına rağmen 40-50 yaşlarında başlar.Anne, babadan birisinde esansiyel hipertansiyon bulunması durumunda çocuklarda hipertansiyon çıkma olasılığı yüzde 25, anne ve babanın her ikisinde de hipertansiyon bulunması durumunda ise çocuklarında hipertansiyon çıkma olasılığı yüzde 75’dir.Yüksek kan basıncına neden olabilen bir çok gen ortaya konmuştur.Fakat esansiyel hipertansiyonlu kişiler aynı genetik anormalliği göstermezler.Tüm hipertansiyon hastalarının yüzde 60’ı tuza duyarlı olmasına rağmen yüzde 40’ı tuza duyarlı değildir.Şeker hastalığı olanlarda hipertansiyon görülme sıklığı oldukça yüksektir.
Sekonder hipertansiyonlar, nedeni belli olan hipertansiyonlardır.Hipertansiyon hastalarının yüzde 5 gibi az bir yüzdesini oluştururlar.Hipertansiyona yol açan neden bulunduğunda bunu ortadan kaldırarak kökünden tedavi olanağı sağlanır.Bu nedenle hipertansiyon tanısı konduğunda sekonder nedenler teker teker aranmalıdır.Sekonder hipertansiyonlar içinde en sık görüleni böbrek hastalıklarıdır.Sekonder hipertansiyonların bir diğer nedeni “endokrin” yani hormonal hastalıklardır.Böbrek üstün bezinin çeşitli hormonal hastalıkları hipertansiyon sebebi olabilir.
HİPERTANSİYON TEDAVİSİ
Hipertansiyon tedavisi mümkün olan bir hastalıktır.Yeter ki doğru tanı konup, hasta iyi değerlendirilsin.Hipertansiyon tedavisindeki amaç, kalp damar hastalığına bağlı ölümleri azaltmak veya önlemektir.Buna göre basitçe büyük tansiyonun 140 mmHg’nin küçük tansiyonun 90mmHg’nin altına indirilmesi hedeflenmektedir.Şeker hastalarında bu rakamlar 130/85 mmHg’nin altına indirilmelidir.Kan basıncını düşürmenin yanında kalp damar hastalığını arttıran diğer risk faktörleriyle de mücadele etmek gereklidir.
HİPERTANSİYONDA İLAÇ TEDAVİSİ
İlaçsız tedaviye, yaşam tarzı değişiklikleri veya kısaca diyette denmektedir.Hastalarda ilaca başlamadan önce ilk olarak denenmesi gereklidir.Bu suretle hastakarda hem büyük, hemde küçük kan basıncında düşme olur.Sık olarak birlikte bulunan kolestrol, trigliserid yükseliği ve şeker seviyelerinde düşme elde edilir.Şişman hastaların zayıflatılması ile hipertansiyon tedavisinde çok olumlu etkiler görülebilir.Bu sayede hipertansiyon için kullanılan ilaç sayısı ve dozu azalabilir.İlaçların etkisini arttırabilir.Alınması gereken önlemler şöyle sıralanabilir;
Sigara içilmesinin bırakılması : Her sigaradan içiminden sonra 15-30 dakika süren geçici kan basıncı yüksekliği olur.Ayrıca sigara kalp damar hastalıklarınıa yakalanma riskini 2-3 kat arttıran bir faktördür.
Şişman Hastaların Zayıflatılması: Şişmanlık ile kan basıncı yüksekliği arasında ilişki varıdr.Ayrıca şişman hastalarda şeker hastalığı, kan yağları yüksekliği ve kalp damar hastalığı sıklığı daha fazladır.1 kg zayıflamanın büyük tansiyonda 1.6 ve küçük tansiyonda 1.3 mmHg’lik bir düşme sağladığı bulunmuştur.Zayıflamanın yanı sıra yürüyüş gibi fiziksel egzersiz uygulanırsa kan basıncında düşme artmaktadır.Kan basıncını yükseltebilmeleri nedeniyle tansiyon hastaları iştah kesici zayıflatma haplarından kaçınmalıdır.Kilo kaybı ile tansiyon ilacı sayısı ve dozu azalabilir.
