Hz. Aişe Ve Cemel Vakası
Cemel Vakası ya da Cemel Savaşı, 656 yılında, Halife Ali bin Ebu Talib ile Muhammedin dul eşi Hz. Ayşe’nin taraftarları arasında gerçekleşen muharebedir. Müslümanlar arasındaki ilk iç savaştır. Cemel Savaşı, Ali’nin zaferiyle sonuçlanmıştır. Ayşe’nin müttefiklerinden Talha bin Ubeydullah savaş sırasında, Zübeyr bin Avvam savaştan vazgeçip Medine’ye dönerken yolda öldürüldü. Ayşe, Ali tarafından Medine’ye gönderildi.
Hz. Osman (r.a.)’ın şehit edilmesinden sonra üç-beş gün anarşi hüküm sürdü. Hz. Osman’ı şehit eden âsiler ortama hâkimdiler. Bunlar bir an önce, Hz. Osman’ın yerine birini hilâfete getirmek istiyorlardı. Fakat kime müracaat ettilerse hep red cevabı aldılar. Hz. Ali de, kendisine geldikleri zaman onları huzurundan uzaklaştırmıştı: Âsiler hayrete düşmüşler, ne yapacaklarını şaşırmışlardı.
Devlet başkanı tayin olunmadan dönecek olurlarsa ihtilafın çok daha fazla alevleneceğini biliyorlardı. Bunun üzerine Medine ahalisini toplayarak, onlara bir halife seçmelerini, aksi takdirde Hz. Ali, Talha, Zübeyr ve daha başka kimseleri de öldüreceklerini söyleyerek, onlara bir gün mühlet verdiler.
Bunun üzerine Medine halkı Hz. Ali’ye müracaat edip, ona bey’at etmek istediklerini bildirdiler. Hz. Ali, Muhâcirler’le Ensâr’ın bu teklifini reddetmek istediyse de devamlı ısrarlar karşısında bunu kabul etmek zorunda kaldı. Neticede Hz. Ali’ye bey’at edildi ve âsiler Hz. Talha ile Hz. Zübeyr’i de getirterek onların da Hz. Ali’ye bey’at etmelerini sağladılar. Bu sûretle, hicretin otuzbeşinci yılı yirmibir Zilhicce Pazartesi günü Hz. Ali’ye bey’at edildi.
Hz. Âişe, hac farizasını ifâ etmek üzere Medine’den Mekke’ye gitmiş, hac ibadetini ifâ ederek Medine’ye dönerken, Hz. Osman’ın şehit edildiği haberini almıştı. Bunun üzerine Medine’ye gideceği yerde Mekke’ye geri döndü. Çünkü Medine’de facianın doğurduğu karışıklıklar, bocalamalar devam ediyordu. Mekkeliler, Hz. Âişe’ye durumu sordukları zaman, Hz. Âişe, Hz. Osman’ın mazlum olarak öldürüldüğünü, Medine’de fesat ocağının bütün ufku karartacak şekilde tüttüğünü, mazlum ve şehit Osman’ın kanının heder olmaması gerektiğini, katillerin mutlaka cezaya çarptırılmaları ve şer’i hüküm ve kısas emirlerinin uygulanmasının icap ettiğini söylemişti.
Hz. Talha ile Hz. Zübeyr de Mekke’ye gelmişler, Medine’deki durumu Hz. Âişe’ye anlatmışlardı. Bu olaylar Hz. Âişe’nin fikir ve kanaatini kuvvetlendirmiş, o da mazlum ve şehid Hz. Osman’ın intikamını almak için herkesi toplanmaya ve bir araya gelmeye çağırmıştı.
Hz. Ali, muhaliflerinin Mekke’deki hazırlıklarından haberdar olunca, onlardan evvel Irak’a varmak, Irak’a hâkim olmak, Beytû’l-Mal’in muhalifler eline düşmesini engellemek istedi. Ensâr, Hz. Ali’nin Medine’den ayrılmasını uygun görmüyordu. Hz. Ali, muhâlifler kendisinden önce Irak’a girecek olurlarsa yeni yeni problemlerin ortaya çıkmasından endişe ettiğini, Irak’ın nüfuzca kesif ve beytü’l-mâl’inin zengin olmasından ötürü bir müddet orada bulunmanın daha iyi olacağını söylemişti.
Hz. Ali hareket ederek Abdülkaysoğulları kabilesine uğradı. Bu kabile de ona ittihak etti. Oradan Zaviye’ye vardı. Zaviye’den de Basra’ya hareket etti. Esasen herkes barışı gayet tabii bir durum olarak görüyordu. Onun için Hz. Ali’nin Basra’ya gelişi, barışın tahakkukuna yönelik bir hareket olarak telakki olunmuş, herkes son derece huzurlu bir şekilde uyumuştu. İbn Sebe ile yandaşları, herkes uyuduktan sonra Hz. Âişe’nin tarafına hücum etti. İki taraf ta kendilerini karşı hücumuna uğramış gibi görmüşlerdi. Hz. Ali, her tarafa memurlar gönderdi. Ne olduğunu anlamak istiyordu. Diğer taraftan Kâab b. Sûr Hz. Âişe’yi uyandırmış, Hz. Âişe, devesine binerek çarpışmaların başladığı yere gelmişti. Hz. Ali kendi tarafını savaşmaktan alıkoyuyor, Hz. Âişe kendi tarafını teskin etmeye çalışıyordu. Fakat bir kere ok yaydan fırlamış bulunuyordu. Vuruşmanın en hararetli anında Hz. Ali atını sürerek savaş meydanının ortasına geldi. Hz. Zübeyr’i çağırıp, ona Rasûl-i Ekrem (s.a.s.)’in: Bir gün Ali ile Zübeyr arasında bir ihtilafın meydana geleceğini ve bu ihtilafta Zübeyr’in haksız olacağını” söylediğini hatırlatmıştı. Bunun üzerine Hz. Zübeyr geri çekildi. Hz. Talha da Zübeyr’in bu davranışı üzerine çatışma meydanından çekilmek istemişti. Onun savaş alanından uzaklaşması üzerine kendisine zehirli bir ok atılmış ve bu ok Hz. Talha’nın ölümüne neden olmuştu.
Nihayet ortalıkta yalnız Hz. Âişe ile etrafında bulunan bir grup kimse kalmıştı. Çatışmalar şiddetle devam ediyordu. Bütün bu kanların dökülmesine neden olan münafıkların hedefi; bizzat Hz. Âişe idi. Bunlar Hz. Âişe’ ye kadar ilerleyerek onu tevkif etmek, ona hakarette bulunmak istiyorlardı. Sebeîlerin bu maksadını anlayan Dâbbeoğulları Hz. Âişe’yi son derece büyük fedakârlıklarla korumuşlardı. Bekr b. Vâil, Ezd ve Dâbbeoğulları kabîleleri Hz. Âişe ile beraberdiler. Bunların onu korumada gösterdikleri cesaret herkesi hayrete düşürmüştü. Hz. Âişe’nin devesini koruyanlardan biri yere düştükçe bir başkası onun yerini alıyor, o da aynı fedakârlık ve aynı kahramanlık ile dövüşüyordu. Hz. Âişe’nin önünde şehit düşenlerin sayısı yetmişe varmıştı.
Bu çatışmalara bir son vermek için birisi deveye arkasından saldırarak onu yere yıkmış, bu arada da, Hz. Ebu Bekir’in oğlu Muhammed, Hz. Ali tarafından koşarak Hz. Âişe’nin korunmasına hizmet etmişti. Hz. Ali de Hz. Âişe’nin yanına gelerek hatırını sormuş, birkaç günlük istirahatten sonra onu, kardeşi Muhammed b. Ebu Bekir ile birlikte Medine’ye göndermişti. Hz. Âişe ile beraber Basra’nın ileri gelen ailelerine mensup kırk kadar kadın refakat etmişti. Hz. Âişe Basra’dan ayrılırken, kendisi ile Hz. Ali arasındaki mücadelenin yanlış anlaşılmadan ileri geldiğini söyledi. Hz. Ali de Rasûl-i Ekrem’in muhterem haremine her türlü tazim ve hürmeti göstermenin bir görev olduğunu belirtti. Hz. Âişe, hicretin otuzaltıncı yılı Recep ayında Medine’ye doğru. hareket etti.
Nihayet Hz. Ali 4 Aralık 656 tarihinde bu problemi de atlattı. Bu olaydan sonra hilâfet merkezini Kûfe’ye taşıyarak, şehadetine kadar orada kaldı.
