İspanyolca hakkında bilgi verir misiniz?
İspanyolca nasıl bir dilil Ailesi: Hint-Avrupa
Alt grup: Latince
İspanyolca hem konuşan insan hem de konuşulduğu ülke sayısı bakımından Latin dillerinin en önde gelenidir. İspanya’da konuşulmasının yanı sıra Brezilya ve Guyana hariç tüm güney Amerika devletlerinin, Orta Amerika’da altı devletin, aynı zamanda Meksika, Küba, Dominik Cumhuriyeti ve Porto Riko’nun resmi dilidir. Buna ek olarak Balerya ve Kanarya Adaları’nda, Fas’ın bazı kesimleri ile Afrika’nın batı kıyısında ve Ekvador Ginesi’nde konuşulmaktadır. Birleşik Devletler’de Teksas, New Mexico, Arizona ve Kaliforniya’da (New Mexico’da İngilizce’yle beraber resmi dil) büyük oranda, New York şehrinde büyük bir Porto Riko nüfusu arasında ve son zamanlarda Güney Florida’ya Küba’dan gelen insanlar tarafından konuşulmaktadır. İspanyolca’nın Lad mo diye bilinen bir lehçesi Türkiye ve İsrail’de, 1492’de İspanya’dan sürülen Yahudilerin torunları tarafından konuşulmaktadır. Tüm bunlarla birlikte İspanyolca’nın yaklaşık 350 milyon konuşanı vardır.
İspanyolca’nın telaffuz ve kullanımı ülkeler arasında değişmektedir, fakat bölgesel farklılıklar dili diğer bölgelerden gelenler için anlaşılmaz hale getirecek kadar büyük değildir. İspanyolca’nın en saf şekli, M.S. 3. yüzyılda Roma’nın İspanya’yı işgalinden sonra köken olarak Latince’den ortaya çıkmış Kastilya şivesi olarak bilinen lehçelerden biridir. Roma İmparatorluğu’nun bölünmesinden sonra İspanya Vizigotlar tarafından yönetildi ve 8. yüzyılda müslümanlar en kuzeydeki bölge hariç yarımadanın hepsini fethettiler. Hristiyanlar’ın tekrar işgaline bağımsız bir krallık olan Kastilya ön ayak oldu ve 15. yüzyılda İspanya’nın birleşmesine kadar Kastilya şivesi en güçlü lehçe konumunda oldu. Bundan sonraki zamanlarda Kastilya şivesi -bugünkü İspanyolca- Yeni Dünya’da büyük bir imparatorluğun dili haline geldi.
İspanyolca’nın sözcük dağarcığı, birçok kelime Fransızca ve İtalyanca’daki karşılıklarından belirgin bir şekilde ayrılsa da, temelolarak Latince kökenlidir. Diğer Latince kökenli dillerde f ile başlayan birçok kelime İspanyolca’da h ile başlar (örn.: llijo-oğul, hilo-iplik). Arapça’nın etkisi al- ile başlayan birçok kelimede görülür (algodon-pamuk, alfombra-kilim, alhitohada-yastık, alfiler-toplu iğne). Britanya ve Amerika İngilizce’sinde olduğu gibi İspanyolca’da da okyanusun iki tarafındaki kelime hazinelerinde farklılıklar vardır; patata (patates) Latin Amerika’da papa olurken melocoton (şeftali) de durazno’dur. İspanyolca imlası genel olarak tutarlı fonetik kurallar üzerine kuruludur ve bir kelimenin telaffuz edildiği şekli birçok dilden daha iyi ifade eder. Sessiz harfler b ve v İngilizce’de iki harfin ortasına bir yerlere düşen bir sesle aynı okunurlar (boca-ağız, voz-ses). “Z” harfi ve e ile i’den önce gelen c harfi Kastilya şivesindeki sessiz th gibi ama daha çok güney İspanya ve Latin Amerika’daki s gibi telaffuz edilirler (zapato-ayakkabı, ciudad-şehir). “J” harfi ve e ile i’den önce gelen g harfi, İspanya’da Latin Amerika’dakinden daha gırtlaksı olsa da İngilizce’deki h gibi okunur (jardin-bahçe, general-genel). Zor çıkarılan “g” sesi a, o ve u’dan önce gelen g (gato-kedi) ve e ile i’den önce gu ile (seguir-takip etmek) gösterilir. “Ch” harflerinin birleşimi İngilizce’deki gibi okunur (muchacho-oğlan) ama İspanyol alfabesinin c’den sonra gelen ayrı bir harfi olarak düşünülür. Benzer biçimde İspanya’da İngilizce’deki milyon(million) gibi ama Amerika’da y gibi telaffuz edilen “ll” alfabede l’den sonra gelir; ny okunan n (pequeno-küçük) yuvarlanmış r olan rr (correr-koşmak) sözkonusudur. “H” hiçbir zaman okunmaz (hombre-adam).
İspanyolca’da vurgu sessizle ve n ya da s ile biten kelimelerde son heceden sonraya ve diğer sessizlerle biten kelimelerde son heceye düşerek tutarlı bir yol izler. Bu kuralın istisnaları vurguyu belirleyen aksan işareti ile gösterilir (arbol-ağaç, corazon-kalp). İspanyolca kökenli İngilizce kelimeler arasında kargo, siesta, sombrero, mesa, hacienda (büyük çiftlik), patio (teras), armada (donanma), gerilla, cunta, plaza, kanyon, rodeo, pueblo (kızılderili köyü), adope (ker***), vaizila, armadillo (kertenkele), tornado (kasırga), ambargo ve bonanza (maden ocağı) yer almaktadır.
İspanyolca aşağıdaki ülkelerde konuşulmakta ve kullanılmaktadır:
Amerika Birleşik Devletleri, Arjantin, Aruba, Balerya Adaları, Belize, Bolivya, Brezilya, Diega Garsia, Dominik Cumhuriyeti, Ekvador, El Salvador, Ekvador Ginesi, Fas, Galapagos Adaları (Ekvador), Gibraltar, Guatemala, Honduras, Kanada, Kanarya Adaları, Kolombiya, Kosta Rika, Küba, Meksika, Nevis, Nikaragua, Panama, Peru, Porto Riko (A.B.D.), St. Kitts, Şili, Uruguay, Venezuala, Virgin Adaları (ABD)
