Kilimlerin Üzerindeki Desenlerin Anlamı Nedir
Muska ve Nazarlık
Bazı insanların bakışlarında bir güç olduğuna, bu bakışların kötülüğe, zarara, şansızlığa ve hatta ölüme bile sebep olduğuna inanılır. Nazarlıklar işte bu kem bakışların etkisini azaltan çeşitli nesnelerdir. Böylece onu taşıyanları korur.
Kuş
Türk halı ve düz dokuma yaygılarda görülen kuş motifleri çeşitli anlamları ihtiva eder. Baykuş ve kara karga gibi kuşlar kötü şans anlamına geldiği gibi; kumru, güvercin ve bülbüllerde iyi şansı simgelemeleri için kullanılır. Kuş; mutluluk, keyif ve sevginin sembolüdür. Güç ve kuvveti simgeler.
Pıtrak
İnsanların giysilerine ve hayvanların tüylerine yapışan pamuksu bir bitkidir. Onun kem bakışları savuşturmaya gücünün yettiğine inanılır.
Sandık
Bu motif genelde genç bir kızın çeyiz sandığını simgeler. Bu sandığın içindeki nesneler, eşinin evinde kullanılmak için olduğundan genç kızın beklentileri ve ümitleri dokuduğu, ördüğü ve üzerine nakış işlediği parçalara yansıtılır
Çengel ve Artı (+)
Türk halılarında ve düz dokuma yaygılarında artı (+) ve çeşitli çengel tipleri, insanları tehlikelerden koruması için sık sık kullanılır
Ejderha
Ejderha, aslan gibi ayakları, yılan gibi kuyruğu olan ve kanatları bulunan mitolojik bir yaratıktır. Ejderha, hava ve suyun efendisidir. Ejderha ve Anka’nın uçuşunun, bereketli bahar yağmurları getirdiğine inanılır.
Kartal
Güç, kudret, muska, hükümet egemenliği ve eski dini törelerden ortaya çıkan tılsımlar gibi öğeleri temsil eden kartal figürleri, halı ve düz yaygı dokumacılığında totemleri işaret eder
Küpe
Anadolu’da küpeler evlilik hediyesi olarak vazgeçilmezdir. Bu motifi kullanan bir kız, ailesine evlenmek isteğini dolaylı olarak belli etmeye çalışır
Göz
Bazı insanları kötülüğe, zarara, şansızlığa ve hatta ölüme bile sebep olan güçlü bakışları olduğuna inanılır. Göz motifleri, insan gözünün kem bakışlara karşı en iyi koruyucu olduğu inancından dolayı ortaya çıkarıldı.
Bereket
Birlikte kullanılmış “elibelinde” ve “koç boynuzu” motifleri bir erkek ve bir kadını belirtir. Bereket deseni, dişiyi gösteren iki adet “elibelinde” motifi ve erkeği gösteren iki adet “koç boynuzu” motifinden oluşur. Kompozisyonun ortasındaki göz motifi, aileyi kem gözlere karşı koruması için kullanılmıştır
Bukağı
Aile birlikteliğinin devamına, aşıkların düşkünlüğüne ve birlikte olma umuduna işaret eder
Eli belinde
Elibelinde, anneliğin, dişiliğin ve verimliliğin sembolüdür. Anadolu halı ve düz dokuma yaygılarında insan figürü pek görülmez. Daha çok eli belinde diye anılan süslemeler insan figürüne benzetilir. Anadolu’nun her yerinde bolluk, bereket sembolü
Saçbağı
Saçbağı motifi, evlenmeye olan istediği temsil eder. Eğer bir kadın saçından bir tutamı dokumasında kullanırsa, bu onun ölümsüzlüğe olan arzusunu dillendirir
Koç Boynuzu
Koç boynuzu, Türk halı ve düz dokuma yaygılarda üretkenlik, kahramanlık, güç ve erkeksiliğe alamettir. Bununla birlikte bu simge, bunu dokuyan kişinin mutlu olduğunun ve bunu açıkça belirttiğinin ifadesidir
Su Yolu
Su yolu, suyun insan hayatındaki önemini vurgular
Akrep
Halı ve düz dokuma yaygılarda akrep figürü de çok işlenen bir motiftir. Özellikle, akrebin, düşmanlarından kurtulmak için kendi kendini zehirlemesi, akrebin sevilmeyen, korkulan bir hayvan olmasına rağmen, halk arasında, adeta bir kahramanlık sembolü gibi görülür
Yıldız
Yıldız motifi, Türk halılarında üretkenliği temsil eder. Bugün Anadolu halı ve düz dokuma yaygılarında kullanılan yıldız motifiyle, Selçuklu halılarında kullanılan yıldız motifi aynı yıldızdır. Halk arasında yıldız ve oba diye de adlandırılan bu bezek, bir sonraki günün hava durumunu belirtir.
Hayat Ağacı
Hayat ağacı motifi, sonsuzluğun sembolüdür. Bu motif, ölümsüzlüğü araştırmanın ve ölümden sonra yaşam olduğu umudunun bir nişanıdır. Ağaç, Türkler arasında kutsal sayılan bitkilerdendir. Hayat ağacı, güç, kuvvet ve tılsımına inanılan aslan, kartal, ejder, tavus kuşu gibi mitolojik yaratıklar tarafından korunurken tasvir edilir. Bu inanıştan kaynaklanan gelenekle, hayat ağacı motifi, özellikle, Büyük Selçuklu dönemine ait seramiklerde, bol miktarda karşımıza çıkar ve hayat ağacı aslan, tavus kuşu veya ejder çiftleri tarafından korunurken tasvir edilir
