Kuantum Fiziği Kopenhag Yorumu
Kopenhag Yorumu
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kopenhag yorumu, genel olarak fizikçi Niels Bohr’un oluşturduğu kuantum mekaniği ile ilgili görüşler ve ilkeler dizisine verilen addır. Makro ve mikro durumların ayrı fiziksel ilkelerle inceleğini belirtir. Fizikte bilincin (gözlemin) rolünü öne çıkarmasıyla bir devrim niteliğindedir.
İlkeleri
Aşağıdaki ilkeler, bir bildiri gibi yayınlanmamıştır. Kopenhag Yorumu’nun ifade ettiklerinden derlenmiştir.
1. İlke
Makroskopik sistemler, klasik fizik kuramları (görelilik, dinamik, vb.) ile, mikroskopik sistemler kuantum mekaniğinin ilkeleri kullanılarak incelenir.
Burada Bohr, mikroskopik ve makroskopik sistemler olarak durumları kesin bir şekilde ikiye ayırıyor. Ancak yine Bohr’a göre bir kuantum durumunda hüküm süren kuantum sayıları büyüdükçe, kuantumsal davranışlar klasik fiziğe gitgide daha çok uyum sağlar.
2. İlke
Bir mikroskopik sistemin fiziksel durumlarını (durumu, pozisyonu ve momentumu gibi) içeren bir dalga fonksiyonu Ψ vardır. Bu fonksiyona, Hilbert Uzayı’ndaki bir vektör denebilir. Ancak bu vektör iki boyutlu, (x, y) olarak ifade edilen bir vektör değildir.
3. İlke
P = Ψ * (x, y, z)Ψ(x, y, z)
ifadesi, herhangi bir parçacığın bir (x, y, z) noktasında bulunma (pozisyon) olaslığıyla doğru orantılıdır. Hesap şu ilkeye göre yapılmalıdır: Kastettiğimiz parçacık sonuçta uzayda herhangi bir yerdedir. Yani P tüm uzayı kapsayacak şekilde hesaplandığında sonuç 1 çıkmalıdır. Bu parçacık kesinlikle uzaydadır demektir. Bu işlem dalga fonksiyonunu normalize etmektir.
4. İlke
Klasik fizikteki değişkenler (açısal momentum, momentum, enerji gibi) kuantum fiziğinde; 2. İlke’de ifade edilen sonsuz uzaydaki sonsuz boyutlu vektörlerin üzerinde etkileri olan matrislere dönüşürler. Deneyler, bu matrislerin öz değerlerini ölçerler. Özdeğerler gözlenirler; bunlar deney bulgularını oluştururlar.
5.İlke
A, fizksel bir değişkeni ifade eden sonsuz bir matrisi, Ψ(n) bir katkısız dalga fonksiyonunu, a(n) ise A niceliğinin kuantum sistemi Ψ(n) durumundaykenki özdeğerini (gözlenen değerini) temsil etsin.
Dalga fonksiyonunu süperpoze edersek;
Ψ = c(1)Ψ(1) + c(2)Ψ(2) + …c(n)Ψ(n)
şeklinde yeni bir dalga fonksiyonu meydana gelir. c(n) kompleks katsayılardır. Eğer Ψ normalize edilmişse, sistem bu durumdayken A’nın değeri ölçüldüğünde a(n) (özdeğeri) değerinin bulunması ihtimali c * c(n)’dir.
6. İlke (Gözlemin rolü)
Beşinci ilkede bahsedilen ölçüm eğer a(n) özdeğerini verirse, dalga fonksiyonu Ψ(n) haline geçer. Yani bundan sonraki bütün ölçümler a(n) değerini verecektir. Yani gözlem ya da bilinç, dalga fonksiyonunu çökertmiştir.
Bu durum klasik fizikteki saat gibi işleyen evren modelini yıkmıştır.
