Kürtçe Güzel Sözler Türkçe Anlamları ile
Agır berda kayê xwe da ber bayê – Samanı ateşe verdi, kendisi kenara çekildi
Agır xweşe lêari jê çêdıbe – Ateş iyi de külü olmasa
Aqlê sıvık barê gırane – Hafif akıl ağır yüktür
Aşê dêhna bı xwe dıgere – Delinin değirmeni kendi kendine çalışır
Av bı bêjingê nayê cıvandın – Elekle su toplanmaz
Ava de seri; çı buhustek çı çar tıli – Başı aşan su; ha bir karış olmuş, ha dört parmak
Ban qul be bınban şıle – Dam delikse damdibi ıslaktır
Baran dısekıne ga bı cıl dıke – Yağmur durunca öküze çul örtüyor
Behr bı devê kûçka heram nabe – Deniz itin ağzıyla haram olmaz
Bela tên serê mêra – Bela yiğidin başına gelir
Bext nadım bı text – Bahtı tahta değişmem
Bı desta berda bı lınga bıdû gerya – Elini bıraktı, ayağı ile ardına düştü
Bı dınyê bışêwır bı aqlê xwe bık – Dünyaya danış, aklına göre yap
Bıla avıs be kengi dızê bıla bızê – Gebe olsun da ne zaman doğurursa doğursun
Bıla cwangê rokê bım, ne çêleka sed roji bım – Bir günün boğası olayım, yüz günün ineği olmayayım
Bıla dılê mı bı dıl be bıla tûrê kırasê mû lı mı be – Gönlüm hoş olsun da varsın giysim kıldan olsun
Bıla hespê çê be bıla bê nal be – İyi at olsun da varsın nalı olmasın
Bıla rû bêşe zık ne êşe – Yüz acısın, karın ağrımasın
Bırindar bı bırina xwe zane – Yaralı yarasını bilir
Bı xweziya dest nagihê baqê keziya – Keşke ile eller saç örgüsü demetine yetişmez
Carna mırov jı yarê diya xwere dıbê yabo – Gün olur insan anasının dostuna baba der
Çavê derigırtiya lı ê derivekıryaye – Kapısı kapalı olanın gözü kapısı açık olandadır
Çêlikê mara bê jahr nabın – Yılanın yavrusu zehirsiz olmaz
Çıra jı korare def jı kerare bêfêdeye – Çıranın köre, davulun sağıra yararı yoktur
Çû dermanê mizê gû lê esıri – Sidik ilacına gitti kabız oldu
Dara xweziya şin nabe – Keşkenin ağacı yeşermez
Darê jı bıni nebır – Ağacı kökünden kesme
Deryê xerata bı bena gırêdayiye – Marangozun kapısı iple bağlıdır
Deryê xwe bıgır ciranê xwe sız dernex – Kapını kapa, komşunu hırsız çıkarma
Destê xebıti lı ser zıkê têre – Çalışan el tok karnın üstündedir
Destkê bıvır ne jı darê be dar nakeve – Baltanın sapı ağaçtan olmazsa ağaç devrilmez
Dev dıxwe rû fedi dıke – Ağız yer yüz utanır
Dêhn ne dêhnın; ê jı wan bawer dıkın dêhnın – Deliler deli değil onlara inananlar delidir
Dê û dotê şerkırın, bêaqıla bawer kırın – Ana kız kavga ettiler, akılsızlar inandı
Dıbêjın tu lı rê qede û bele lı rê – Derler ki sen yola çıkınca kaza bela birlikte yola çıkar
Dıkana Bekıro; du qalıb sabûn û çar torbe xwê – Bekir’in dükkanı; iki kalıp sabun, dört torba tuz
Dılê şıvên bıxwaze kare jı nêri şir derxe – Çobanın gönlü isterse tekeden süt çıkarır
Dılê tırsonek sênga gewr nabine – Korkak yürekli ak göğsü göremez
Dınya guleke, bêhn bıke û bıde hevalê xwe – Dünya bir güldür, kokla ve arkadaşına ver
Dınya lı dınyê; çavê gur lı mihê – Dünya durdukça kurdun gözü koyundadır
Dit ezım nedit dızım – Gördüyse benim, görmediyse hırsızım
Dûjmınê te gêrıkek be ji disa hesabê xwe bıke – Düşmanın bir karınca bile olsa önlemini al
Dûr bi nure – Uzak ışıklıdır
Eger xêr bê welatekiwê bıgıhije hemı cihê welât – Eğer bir ülkeye iyilik gelirse ülkenin her yerine ulaşır
Erd bırınc be, av rûn be, ku xwedi tunebe zû xelas dıbe – Yer pirinç olsa, su da yağ, sahibi yoksa tez biter
Eyarê bênamûsa fırehe – Namussuzun postu geniştir
Ez çı dıbêjım bılûra mı çı dıbêje – Ben ne diyorum kavalım ne çalıyor
Ez ezım tu tuye – Ben benim sen sensin
Ez hêdi dımeşım bela dıghê mı, ez zû dımeşımez dıghêm bela – Yavaş yürüyorum bela bana yetişiyor, hızlı yürüyorum ben belaya yetişiyorum
Ê dızya hıngıv bıke wê mêş pêvedın – Bal hırsızını arı sokar
Ê jınê berde lı paniyê nanêre – Karıyı boşayan ardından bakmaz
Ê ne dı şerde be şêre – Kavgada olmayan aslan kesilir
Ê rabe cihê wi, ê bımre jina wi dımine – Kalkanın yeri, ölenin karısı kalır
Êş hat Şam’ê, ecelhati mırın – Bulaşıcı hastalık Şam’dan geldi, eceli gelenler öldü
Fala qereçiya lıhev derdıkeve – Çingenenin falı birdir, atar tutturur
Feqir çûn xwe dalıqinın ditın ku dewlemend lı ba dıbın – Fakir kendini asmaya gitti, zenginlerin ipte sallandıklarını gördü
Galgala ket nav dev û dırana, wê bıgere lı bajar û şarıstana – Ağız ve dişerin arasına düşen söz, kentleri memleketleri dolaşır
Giha dıbın kevırde namine – Taşın altında ot kalmaz
Gotna rast bı mırov ne xweş tê – Doğru söz insana hoş gelmez
Gul ew gul bû baran ji lê hat şıl bû – Gül gül değildi, yağmur yağdı mahvoldu
Gur dikujin qijak dıxun – Kurt öldürür karga yer
Ha kevır lı cer ket ha cer lı kevır ket – Ha taş testiye değmiş ha testi taşa
Hechecikê sılava lı hecêk – Ey kırlangıç hacca selam söyle
Hemı çêlek tên dotın, hemi gotın nayên gotın – Her inek sağılır, her söz söylenmez
Hem jı dêrê bû hem ji jı mızgeftê – Hem kiliseden oldu hem de camiden
Hem serê xwe dışkine hem ji xercê xwe dıde – Hem başını kırdırıyor, hem de vergisini ödüyor
Here mıletan, bıgre adetan – Uluslara git, gelenekler öğren
Her giha lı ser koka xwe şin tê – Her ot kendi kökü üzerinde yeşerir
Her kezizerek sımbêlsorek lı hımbere – Her sarı örgülünün yanıbaşında bir kaytan bıyıklı vardır
Her tışt jı zıravi mırov jı stûri dıqete – Her şey incelikten, insan kabalıktan kopar
Heta mı xwe naskır mal lı xwe xelas kır – Kendimi tanıyıncaya kadar malımı bitirdim
Hevalê bêje “heval heval” mede dû – “Arkadaş arkadaş” diyen arkadaşın ardından gitme
Heyfa cıwaniyê piri lı pêye – Yazık gençliğe, yaşlılık ardından geliyor
Heywana tu bıgerini wê erzan bıbe – Gezdirdiğin hayvan ucuz olur
Hın dıkın hın dıxwun – Kimi yapar kimi yer
Hıngıvê debeye dı eyarê kâçıkdaye – Süzme baldır ama it postu içindedir
Hûrık hûrık dagır tûrık – Ufak ufak doldur dağarcığını
Jı hırçkê du eyar dernayê – Bir ayıdan iki post çıkmaz
Jın kelehe mêr gırtiye – Kadın kaledir erkek tutsaktır
Jı pıra pır dıçe jı hındıka hındık – Çoktan çok gider, azdan az
Jı rovi fenektır tune jı eyarê wi pırtır tune – Tilkiden kurnaz yoktur, derisinden de çok yoktur
Jı xelkêre masigıro jı xwere kwêsigıro – Elaleme balıkçı kendine kaplumbağacı
Kanya ku tu avê jê vexwi kevra navêjyê – Su içtiğin kaynağa taş atma
Karê ne jı mıre bayê wê dı ser mıre – Benim olmayan işin yeli üzerimden geçsin
Keçkê bêbav çiyayê bêav – Babasız kız susuz dağ gibidir
Keda dıbe mû naqete, keda haram bıbe weris ji dıqete – Helal ekmek kıl olsa kopmaz, haram ekmek halat da olsa kopar
Kerê mıri jı gur natırse – Ölmüş eşek kurttan korkmaz
Kes nakeve gora kesi – Kimse kimsenin mezarına girmez
Ku kela şorbê çû buhayê heskê pere nake – Çorba taşarsa kepçenin değeri para etmez
Kumê rasta tım qetyayiye – Doğru kişinin külahı hep yırtıktır
Kurmê şiri heta piri – Ana sütündeki kurt ölüme kadar
Ku te gırt bermede ku te berda bı dû nekeve – Tuttunsa bırakma, bıraktınsa ardına düşme
Kûçık jı kê bıtırse bı wi ali dıreye – Köpek korktuğu yana havlar
Lê kaliyê lê koriyê; mırın çêtırejı feqiriyê – Ah yaşlılık ah körlük; ölüm yoksulluktan iyidir
Lı bejnê neri bı zêra kırî, laçek rakır kertkê guri – Boyuna posuna baktı altınla aldı, örtüsünü kaldırdı kel çıktı
Lı kerê mırî dıgere ku nala jêke – Ölmüş eşek arıyor ki nalını kopara
Mala me lı çoyê meye; çoyê me lı ser mılê meye – Evimiz sopamızda, sopamız omzumuzun üstündedir
Malê axê dıçe canê xulêm dêşe – Ağanın malı gider uşağın canı yanar
Malê çamêrki û xesiski wek hev dıre – Cömerdin malıyla cimrinin malı aynı oranda harcanır
Mal lı ser malê nabe – Ev üstünde ev olmaz
Mal mala teye lê bı alyê fıraxa nere – Ev evindir ancak mutfak tarafına gitme
Meger lı newala nebin xeyala – Vadilerde dolaşma, kabus görme
Mêja Kurmanca ne ibadete, adete – Kürt’ün namazı ibadet değil adettir
Mêrê qels du cara şer dıxwaze – Güçsüz adam iki kez kavga ister
Mırın mırıne xırexır çıye? – Ölüm ölümdür, hırıltı nedir?
Mırişka bıgere wê lıngê wê bı zelq be – Gezen tavuğun ayağında pislik olur
Mırov bı carkê qûnek nabe – Bir seferle ibne olunmaz
Mırov xwe bı destê xwe ne xurine xura mırov naşkê – İnsan kendini kendi eliyle kaşımazsa kaşıntısı geçmez
Nabêjın kê kır; dıbêjın kê got – Kim yaptı demezler kim söyledi derler
Nan û pivaz hebe nexweşi çavreşiye – Ekmek ve soğan olursa hastalık çekememezliktir
Navê gur derketiye; rovi dınya xera kır – Kurdun adı çıkmış; tilki dünyayı yıktı
Ne dujmınê xeraba bın; dujmınê xerabiyê bın – Kötülerin düşmanı değil kötülüğün düşmanı olun
Ne fene, ev çı dar û bene? – Tuzak değilse, bu ne değnek ve iptir?
Ne xwar ne da hevala, geni kır avêt newala – Ne yedi ne arkadaşlara verdi, kokuttu vadilere attı
Nıvışta bê tışt, xwedyê xwe kuşt – Ücretsiz muska sahibini öldürdü
Pısik ne lı male mışk Evdırrehman’e – Kedi evde olmayınca fare Abdurrahman kesilir
Pivaz, çı sor çı sıpi – Soğan, ha kırmızı ha beyaz
Qantır nazê xwê şin nayê – Katır doğurmaz, tuz yeşermez
Qedrê gulê çı zane; kelbeş dıvê kerê reş – Gülün değerini ne bilir; devedikeni ister kara eşek
Reng rengın, sor bı dengın – Renk renktir, kırmızı ünlüdür
Rûyê reş ne hewci teniyêye – Kara yüze is gerekmez
Serê du berana dı beroşkêde nakela – İki koçun başı bir tencerede kaynamaz
Sê wêne dost hene: Nano, gano, cano – Üç türlü dost vardır: yiyici, ırz düşmanı, candan dost
Sımbêl bı pısika ji heye – Bıyık kedide de vardır
Şahdê rovi terya wiye – Tilkinin tanığı kuyruğudur
Şeb û şekır çûn Diyarbekır, şekır rûnişt deng nekır, şeb rabû pesnê xwe kır – Şap ile şeker Diyarbakır’a gittiler, şeker sustu oturdu, şap kalktı kendini övdü
Şerê sıbehê jı xêra êvarê çêtıre – Sabahın kavgası akşamın hayrından iyidir
Şeva reş keleha mêraye – Kara gece yiğidin kalesidir
Şeytên gotiye “ê lı xwe bı heyıre ez dı winım” – Şeytan, “Şaşırıp kalanı edeyim” demiş
Şêr şêre; çı jine çı mêre – Aslan aslandır; ha dişidir ha erkek
Şıkefta sed pez heryê wê sed û yek pez ji heryê – Yüz koyunun sığdığı yere yüzbir koyun da sığar
Şûr kalanê xwe nabıre – Kılıç kınını kesmez
Ta bı ta dıbe rih – Kıl be kıl sakal olur
Taji bı zorê nare nêçırê – Tazı zorla ava gitmez
Teyrê ku goşt dıxwun nıkılxwarın – Et yiyen kartallar eğri gagalı olur
Tımayi bırakuje – Tamah kardeş öldürendir
Tırsa gur jı baranê heba wê jı xwere kulavek çêkra – Kurdun yağmurdan korkusu olsaydı kendine bir aba yapardı
Tu bı hıriba tê lı nav keri ba – Yapağılı olsaydın sürü arasında olurdun
Tu cehnemê nebini buhuşt bı te xweş nabe – Cehennemi görmezsen cennet sana tatlı olmaz
Tu çı têxi kewarê wê ew bê xwarê – Dolaba ne koyarsan onu alırsın
War ew ware lê bıhar ne ew bıhare – Yer aynı yer ama bahar aynı bahar değil
Wê ev hevira hin gelek avê hıline – Bu hamur daha çok su kaldırır
Xeber çekê jınêye – Küfür kadının silahıdır
Xeta xwar jı gayê pire – Eğri çizgi yaşlı öküzdendir
Xwedê jı yekire xera bıke dıranê wi dı pelûlê de dışkê – Allah birisinin işini bozarsa dişi sütlaçta kırılır
Xwedyê xêra dıbe evdalê ber dêra – İyilik sahibi kilisenin hizmetçisi olur
Xwestek û kodık bı şûnde? – Dilencilik ve utangaçlık olmaz
Xılt çıqas axê bıkole bı serê xwe dadıke – Köstebek ne kadar toprağı kazarsa başına döker
Ya nare aş ya ji dıre aşvan dıkuje – Ya değirmene gitmiyor ya da gidip değirmenciyi öldürüyor
Yarê diya mı yek ba mınê bı dendıkê bıhiva bı xwedi bıkra – Anamın dostu bir tane olsaydı onu bademiçiyle beslerdim
Yek ta nabe du ta tê ranabe – Bir iplik olmuyor, iki iplik geçmiyor
Zıkê zaroka tıjeye lê zımanê wan nagere – Çocukların karınları söz doludur ama dilleri dönmez
Zımanê dırêj darkukê serê xwedyê xwe ye – Uzun dil sahibinin başına ağaçkakandır
Zor gêzerê radıke – Zor, havucu kökünden çıkarır
