Mezapotamya uygarlıkları ve özellikleri
– Fırat ile Dicle nehirleri arasındaki toprakların ilk çağlardaki adıdır.
– Mezopotamya’nın kuzeyinde Anadolu, doğusunda İran yaylaları, batısında Suriye çölleri, güneyinde Basra körfezi ile Arabistan çölleri yer alır.
– Mezopotamya, Yukarı (Toroslardan Bağdat’a kadar) ve aşağı (Bağdat’tan Basra Körfezine kadar) olmak üzere iki bölümden oluşur.
– Mezopotamya da taş bulunmadığından binalar kerpiç ve tuğladan yapılmıştır. Bunlar da fazla dayanıklı olmamıştır.
– Halkın zenginleşmesi sonucu özel mülkiyet gelişmiştir.
– Sümer ülkesine Sümerler KENGİ derlerdi.
Sümerler
– MÖ 4000 yıllarında doğudan (Ön Asya’dan) Aşağı Mezopotamya’ya gelerek yerleşmişlerdir.
– Sümer (Sinear), Kengi gibi adlarla anılan bu topraklara yerleşen Sümerler şehir devletleri kurmuşlardır.
– En önemli şehir devletleri: Ur,Uruk, Lagaş, Eridu, Kiş, Nippur gibi yerleşim merkezleridir.
– Bataklıklar kurutularak oluşturulan şehirler, şehir ilahı adına yapılan tapınakların (ziggurat) etrafında evlerin kümelenmesiyle oluşurdu.
– Şehirlerin başında Ensi veya Patesi adı verilen rahip-krallar bulunurdu.
– Sümer kralları daha sonra Lugal unvanını kullandılar (Ensi unvanını ise Lugal’a bağlı küçük krallar taşımaya başladı).
– Bu şehir site devletleri sürekli birbirleriyle savaş halindedir.
– Sümer ülkesine tek başına hakim olan krala ise Lugal Kalama denirdi.
Akadlar
– Samiler tarafından Orta Mezopotamya da Kral Sargon tarafından Agade merkez olmak üzere kurulmuştur.
– Sümerlere son veren Akadlar merkezi ilk devleti kurdular.
– Dicle ile Fırat’ı birbirine bağlayan ilk kanalı açtılar.
– Kral Sargon zamanında Elam, Suriye, Lübnan ve Toroslar’a kadar topraklarını genişlettiler. (Dünya imparatorluğu deyiminin çıkmasına neden oldular)
– MÖ 2150 yılında Zağanos dağlarından gelen Guttiler Akadlar’a son verdiler.
– Akadlar da Krala ilahi dünya hakimi veya Akadlı Tanrı denirdi.
– Dinleri çok tanrılıydı.
Babiller
Eski Çağ’da Mezopotamya’da M.Ö. 2100 yılında kurulmuş bir uygarlıktır. Başkentleri Babildir. Devletin en önemli hükümdarı
Asurlular
Orta Mezopotamya’da Arabistan’dan gelen Samilerle Sümerlerin karışımıyla Asurlular meydana geldi. M.Ö. 2000 yılında kurulan ve Asur merkezi olan bu devlet Anadolu’ya kadar ticari faaliyetlerini geliştirerek, ticaret kolonileri kurdular. Suriye’ye de hakim olan Asurlular, Hammurabi zamanında Babillerin egemenliği altına girdiler. Tekrar bağımsızlığını elde eden Asurlular, Arami göçleri ile sarsıldılar. Tekrar toparlanan Asurlular Ninova şehrini kurdular. Mısır’ı ele geçirdiler. Elamlılara son verdiler. Medler ve Babiller birleşerek Asurluları yıktılar.(M.Ö.632)
Elamlılar
Güneydoğu Mezopotamya da yaşamışlardır. Başkentleri Sus, tarım ve hayvancılıkla meşhurdur. Genellikle Sümerlerin himayesinde yaşamışlardır.
Alıntı..
