Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler Nelerdir?
A Öğrenenle ile ilgili faktörler S Türe özgü hazır oluş
öğrenecek olan organizmanın istenüen davranışı göstermek için gerekli biyolojik donanıma sahip olması demektir Organizma bu donamımdan yoksun olduğunda öğrenemez Örneğin; İnsan uçmayı öğrenemez ancak kuşlar uçabilir
Olgunlaşma
• Organların kendilerinden beklenen görevleri yapabilecek duruma gelmesi durumudur Diğer bir deyişle Organizmanın temelindeki potansiyel güçlerin göreve hazır bir duruma ulaşmasıdır
Organizma türe özgü hazır oluş durumunda olsa bile olgunlaşma olmadan öğrenemez Olgunlaşma yaş ve zeka açılarından ele alınmaktadır
İki aylık bir bebek yürüyemez, yaş açısından o olgunluğa ulaşmamıştır Aynı zamanda bazı insanlar yaş olarak olgunlaşmış olsalar bile zeka gelişimleri açısından yeterli olgunluğa ulaşmamış olabilirler
Kaygı ve genel uyarılmışlık hali
Organizmanın verimli bir öğrenme sağlayabilmesi için hazır ve tetikte bulunmasıdır Bireyin dışarıdan gelen uyarıcıları alma derecesidir “Canım ders çalışmak istemiyor” diyen öğrenci aslında yeterli genel uyarılmışlık haline ulaşmamıştır Yatakta ders çalışmak öğrencinin genel uyarılmışlık haline girmesini olumsuz yönde etkilemektedir Benlik kavramı, güdü, çalışma alışkanlıkları gibi etkenler genel uyarılmışlık halini etkileyen faktörlerdendir
Kaygı
Güçlü bir istek ya da dürtünün gerçekleşmeyecek gibi göründüğü durumlarda ortaya çıkan tedirgin edici bir duygudur Aşın ve düşük düzeydeki kaygı öğrenmeyi olumsuz yönde etkilemektedir
Güdülenme (Motivasyon)
Organizmayı etkileyerek bir amaç için harekete geçiren durumdur Buradaki “durum” ifadesi dürtü, istek, ihtiyaç, hırs vb olabilir
Güdüler bizi harekete geçiren güçlerdir Yani davranışı bir amaca doğru başlatan ve sürdüren bir iç şarttır Güdüler organizma içindeki ihtiyaçlardan doğar ve bu ihtiyaçların giderilmesi için organizmayı harekete geçirir Organizmanın öğrenmeye güdülenmiş olması bireyin öğrenmesini kolaylaştırır
Öğrenmede güdüler üç nedenle önemlidir;
1 Güdü, davranışı oluşturan en önemli koşuldur Örnek: aç olmayan organizmaya et gösterilse de salya salgılamaz
2 Güdü, pekiştirme için de gereklidir Yani davranışın sürdürülmesini-tekrarını sağlar
3 Güdü, davranış değişikliğini de denetler Yani davranışın şu ya da bu yönde olmasını sağlar Böylece organizmanın istenen tepkide bulunabilme artar
Güdüler genellikle içse! veya dışsal uyarıcılar tarafından uyarılmaktadır Güdünün uyandırılması sonucunda organizma bugüdüyü doyurmak için harekete geçmektedir
Örneğin susuzluk dürtüsü organizmayı su ihtiyacını karşılamak için harekete geçmeye zorlar
Organizma
harekete geçerek su aramaya başlar Suyun içilmesiyle birlikte susuzluk dürtüsü doyurulmuş olur
Güdülerin içsel-dışsal, birincil-ikincil, döngüsel olma gibi özellikleri vardır
• Dikkat: Bilincin bir noktada toplanması haline denir Diğer bir deyişle psikofizik enerjinin bir noktada toplanmasıdır
Eski Yaşantılar
Daha önceden deneyimli oluş ya da konu ile tanışıklığın bulunması (eski yaşantılar) yeni öğrenmeleri etkiler
Yetişkin kişiler hemen hemen hiç bir öğrenmeye sıfırdan başlamazlar Okullardaki eğitimde her konu daha önce öğrenilmiş olması gereken başka konularla bağlantılıdır Bu açıdan bir derste öğrenilen kavramlar diğer bir dersteki öğrenilen kavramlarla ters düşmemelidir
Birey öğrenmeyi kolaylaştıracak ve hızlandıracak önbilgilere (ön öğrenmeler) sahip olmalıdır Bu ön öğrenmeler öğrenmeyi kolaylaştıracağı gibi zorlaştırabilir
Öğrenmenin Aktarılması
Pozitif transfer (olumlu aktarma): Geçmiş yaşantıların öğrenmeyi kolaylaştırmasına denir Otomobil kullanmayı öğrenen birisinin başka bir model ya da marka otomobili de kullanabilmesi
Negatif transfer (olumsuz aktarma): Geçmiş yaşantıların öğrenmeyi olumsuz etkilemesine denir Iki parmak yöntemiyle daktilo yazmayı öğrenen birisi on parmak ile yazmaya çalıştığında zorlanır ve daha yavaş yazar Önceki öğrenme yeni öğrenmeyi olumsuz etkiler
Fizyolojik Durum
Öğrenme için sağlıklı bir fizyolojik yapı gereklidir Süreğen hastalıklar ve duyu organlarındaki bozukluklar öğrenmeyi olumsuz yönde etkiler
Bireysel Farkhlıklar
Zeka, ilgi, yetenek, tutum, güven, benlik tasarımı gibi farklılıklar öğrenmeyi etkileyen bireysel farklılıklardır Kalıtım ve çevrenin rolü vardır
B Öğretim Yöntemi ile ilgili Faktörler Konunun Yapısı
öğrenmede konunun bütün olarak verilmesi parçalara bölerek verilmesinden daha etkilidir Konu anlamlı ve kolayca birbirine bağlanabilir nitelikte olmalıdır
Öğrenmeye Ayrılan Zaman
Öğrenen bireyler arasında bir konunun öğrenilmesine ayrılan zaman bakımından farklılıklar vardır
Bazı öğrenciler öğrenilecek konuyu günde 2 saatten bir haftada öğrenirler buna aralıklı öğrenme denir Sistematik çalışmadır öğrenilen bilgiler kısa sürede unutulmaz
Bazı öğrenciler de öğrenilecek konuyu yoğun bir biçimde bir günde öğrenirler buna toplu öğrenme denir Sadece sınav zamanında çalışan öğrenciler bu gruba girer Öğrenciler konuyu kısa zamanda öğrenmekte ve sınavda başarılı olmaktadırlar Buna karşın öğrenilen bilgi kısa sürede unutulmaktadır
Katılım (öğrenci aktivitesi)
Öğrenilecek olanla etkileşim öğrenme çabasına girmedir Bu etkileşim dinleme-okuma-yazma-anlatma şeklinde olabilir Dinlemede öğrenci pasiftir Öğrenme zayıf olmaktadır Buna karşın anlatmaya doğru gidildikçe öğrenci aktifleşmekte ve öğrenme artmaktadır
Geribildirim (Dönüt)
Sonuçların bilgisi de denebilir iyi bir öğrenmenin gerçekleşmesi için öğrencinin öğrenip öğrenmediği veya ne kadar öğrendiği ile ilgili olarak bilgilendirilmesi gerekir Öğrenci yaptıkları ve söylediklerinin ne derece doğru olduğunu bilirse daha kolay öğrenir Bunu bilmeyen öğrenci yavaş öğrenir Sınav sorularının kısa sürede cevaplanması geribildirimdir
C Öğrenme Malzemesi ile ilgili faktörler s Algısal Ayırt Edilebilirlik
Öğrenme malzemesinin çevredeki uyarıcılardan ayırt edilebilir olmasıdır Beyaz uyarıcılar içinde siyah bir uyaranın dikkat çekmesi gibi öğrenilecek konu da öğrencinin dikkatini çekmelidir Diğer uyaranlar arasından öğrenilecek malzeme ile ilgili uyaranlar kolayca ayırt edilebilir nitelikte olmalıdır Öğrenilecek malzeme öğrencilerin amaçlarına, beklentilerine uygun olmalıdır
