Türkiye’de İlk Madeni Para
Para eşyaya değer olabilecek kıymet ölçüsü(semen); kullanılmaya hazır satın alma gücü; ödeme aracı; servet biriktirme ve tasarruf etmeye yarayan bir değer ölçüsü ve mübadele aracı. Para, birinci olarak mübadele aracı olması, ikinci olarak değer ölçüsü olması ve üçüncü olarak da tasarruf aracı ve sermaye unsuru olması bakımından ehemmiyet arz etmektedir.
Çağlar boyunca para az bulunan maddelerden yapılmıştır. Değerli metallerden deniz kabuklarına ve hatta sigaraya kadar pek çok eşya veya mal para işlevi görmüştür. Para şu üç temel özelliği taşır.
1. Para bir değişim aracıdır.
2. Para bir hesap birimidir.
3. Para bir değer biriktirme aracıdır.
Para aynı zamanda bir birimdir. 100 kuruş 1 Lira, 40 para da 1
Kuruş’a eşdeğerdedir.
Para çeşitleri: a) Belli ağırlıkta basılmış altın ve gümüş paralara genel olarak “Meskukat” denir. Altın paralara “dinar”; gümüş paralara ise “dirhem” adı verilir. Gümüş madeni, para kıymetinde esas olmak üzere, gümüş para yerine çıkartılan ve diğer madenlerden basılan paralara “fülus” denir. İktisad dilinde bu paralara “ufaklık para” da denir. Maden değeri, resmi değerinden daha azdır.
b) İktisadi kıymeti (kendi öz kıymeti), resmi para değerine eşit olan paralara iktisat biliminde “Mal-para” da denir. Klasik misalini altın paralar yani (dinar) teşkil eder.
c) Değeri altına göre tespit edilerek çıkartılan, bir nevi senet gibi düzenlenen; gerektiğinde kıymeti madene çevrilebilen paralara “temsili para” denir. Merkez bankalarınca daha önceleri çıkartılan (banknotlar) temsili paraya misaldir.
d) Diğer bir para çeşidini “fiyat-para” yahut “kağıt para” veya “kaime”ler teşkil etmektedir. Bunların değerini garanti eden kıymetli maden karşılığı yoktur. Devletin kanun kuvvetiyle desteklenerek alışkanlıkla tedavülde kullanılan bir para çeşididir. Ayrıca piyasada kullanılan ve yukarda sayılmayan, piyasa muamelelerinde işlem gören ve hesaplara intikal eden bir para şekli daha vardır ki, buna da “kaydi para” adı verilir.
