Ulama Nedir – Ulamanın Örnekleri – Ulama Hakkında
Diksiyonun özelliklerinden biri de “ulama”dır Genel olarak tanımlarsak bir kelimenin sonundaki sessiz harfin ardından gelen kelimenin sesli harfle birleştirilerek seslendirilmesine ulama diyoruz Ulama söz akışına pürüzsüzlük ve tatlılık verir Uygun ulama ile yapılan konuşmalarda veya seslendirmelerde ses bir nehrin akışı gibi sakin ve düzenli olarak ilerler
Türkçe’de yer alan ulama özellikleri:
1Sessiz harfle biten bir kelimenin son harfi sesli harfle başlayan yanındaki kelimenin ilk harfiyle birleşir
Yazıda:
Ak–şam– ol–du
E–lim–den– al–dı
Konuşmada:
Ak–şa–mol–du
E–lim-de–nal–dı
2 Orijinal yapılarında “b,c,d,g” harfleriyle biten kelimeler vardır Bunlar yalın kaldıklarında “p, ç, t, k”ya dönüşürler Yazı dilinde sonlarına ek aldıklarında yumuşak konumlarına dönerler
Örneğin Arapça orijiniyle “kitab” Türkçe’de “kitap” şeklinde yazılır Ancak yayına ek aldığında “kitabım” örneğinde olduğu gibi “p”, “b”ye dönüşür(süreksiz sert ünsüzlerin yumuşaması kuralı)Konuşma dilinde ise ulama bu kurala paralel olarak aynı kelimeyi bir sonraki kelime ile ilişkilendirir Yazı dilinde sert olan harf ulama ile yumuşar
Yazı Dilinde İfadesi:
(Mahmud) Mah–mut ev–len–di
(Mes’ud) Mes–ut ol–du
(Kitab) Ki–tap al–dı
Konuşma Dilinde İfadesi:
Mah-mu–dev–len–di
Me–su-dol-du
Ki–ta–bal–dı
3 Türkçe’de kelime sonundaki “k” ünsüzünü, “h” ünsüzü ile başlayan bir kelimenin izlemesi durumunda “h” ünsüzü düşer İki kelime birbirine bağlanır
Yazı Dilinde:
Ye–mek ha–ne
E–rik ho–şa–fı
Konuşma dilinde:
Ye–me–ka–ne
E–ri–ko–şa–fı
4Eğer kelimeler arasında durak olursa, kurala uygun olsa da ulama yapılmaz
Yazı Dilinde:
İstiyorum, onu göreceğim
Koşuştururken, okulu unuttu
Konuşma dilinde:
İstiyorum, onu göreceğim
Koşuştururken, okulu unuttu
5 Bazı durumlarda İki ayrı kelimenin tek heceli olan ilkinde bir ünlü düşer ve
iki kelime birleşir
Yazı Dilinde:
Ni-çin
Na-sıl
Ne ol–du
Konuşma dilinde:
Ne i–çin
Ne a–sıl
Nol-du
Aşağıdaki metinde ulama noktalarını tespit ederek çiziniz Ardından ulamalara dikkat ederek okuyunuz:
KALIPLAR
İnsanlar kendilerine kişilikleri için çizdikleri zihinsel kalıpların dışına çıkamazlarBizler çözümü defalarca duyduğumuz halde kendimizi oturttuğumuz dar çerçeveden çıkış için gayret göstermeyen garip insanlarız
Hayatın bazı insanlara “tesadüfen başarma, yükselme, zengin olma vs” Şansı tanıdığını zannedenimiz çoktur Bir çoğumuz müzisyenlerin, yazarların, şairlerin, para babalarının bu işi anne karnında kendilerine verilen kabiliyetlerle gerçekleştirdiklerini sanırız Bu inanca göre bazılarının ne maharetli anneleri varmış Bu yanlış zanları kabul etmeyen bir çok insan bile farkında olmadan aynı kalıplarla kendisini kilitlemiştir En meşhur zenginlerin bir zamanlar simit sattıklarını, ayakkabı boyacılığı bile yaptıklarını öğrenince şaşırırız Bir çok yazarın vaktiyle kalemi bile tutamamalarına inanamayız
Neden bazı insanlar bazıları arasında sıyrılıverir veya “sivriliverirler” Adaletli ve şefkatli yaratıcı, normal şartlar altında doğan her insanı her türlü başarıya ulaşabilmelerine imkân tanıyan bir potansiyelle dünyaya göndermiştir Ancak dünyaya geldikten sonra sınırlılıklar başlatılır Anne-babası veya çevresi tarafından aşağılanan bir çocuk etrafında kalıplar başlamıştır Daha sonra insan “var olduğunu” hissettirmek amacıyla çırpınmaya başlar Bakkaldan getirilen bir ekmek, ilk karne notları, takdim edilen bir çiçek, içinde bu amacı gizli tutarOysa bazı insanlar “bu olmamış”, “sen bunu başaramazsın” demekten çekinmezler Bizler de çoğu zaman sözleriyle cinayet işleyen, kabiliyetleri körelten; başarısızlık, çekingenlik, korkaklık imajı oluşturan insanlardanız ne yazık ki Yas tutmayı sevdiğimiz kadar, eleştirmeyi, olumsuzlukları ileri sürerek karanlık bir zihinsel tablo oluşturmayı seviyoruz
Merhum Z Gündüzalp’in “İnsan ne düşünüyorsa odur” Dediğini çok duyduk Anthony Robbins “Sınırsız Güç” kitabında insanların hayal kurarken ve düşünürken kullandıkları “olumsuzluk” imajlarını en kötü engel olarak görür Her büyük başarı bazen yüzlerce başarısızlığın arkasında parıldar Oysa eski bir Rus imparatoru “Yenile yenile yenmeyi öğrendiğini ” söyler İnsan her teşebbüsünde hedefine ulaşamadığında bunu başarısızlık olarak görürse bulunduğu noktada çakılır Oysa durumu yeniden inceleyen insan için her başarısızlık başarıya bir adım daha yaklaşmanın işaretidir Ani yükselişlerin ise gerçek başarıyla ilişkisi yoktur Bir balon gibi büyür ve söner
Hayalimizde yaşadığımız iç konuşmaların fiillerimizde oluşturduğu sınırlara bakınız: “Zengin olmak mı? Bu iş için büyük sermaye lazım Yazar olmak mı? Konuşmasını bile bilmiyorum; annemin karnında böyle bir şey öğrenmedim Meydanlara çıkıp ‘benim işçim,benim köylüm’ diye konuşmak mı? Ben Süleyman değilim” Sevgili kardeşim Ya siz ne siniz? Erkek ve kadın arasındaki küçük bir farktan başka kimin beyni kimin beyninden küçük veya büyük
Kaderin sahibi kimseyi başarısızlığa zorla mahkum etmemiştir Ortamın sürükleyişine kendimizi kaptırdığımızda “Ortam sürükleniyorsa sürünmekten başka yapacağımız hiç bir şey yoktur”Az okuyoruz veya hiç okumuyoruz
Başarılı insanlar topluluğuna takılıp başarıya uçmuyorsak başarının dinamiklerini incelemeliyiz Başaranların hayatı ve yaptıkları bu konuda bize yol gösterecek en açık ışıktır Başka türlü bizi pasifize eden kendi kalıplarımızdan kurtulamayacağız
